1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Το σύμπαν

2
00:00:02,000 --> 00:00:04,000
είναι πραγματικά μεγάλο.

3
00:00:04,000 --> 00:00:07,000
Ζούμε σε ένα γαλαξία, το γαλαξία Milky Way.

4
00:00:07,000 --> 00:00:10,000
Υπάρχουν περίπου 100.000.000.000 άστρα στο γαλαξία Milky Way.

5
00:00:10,000 --> 00:00:12,000
Και αν πάρεις μία φωτογραφική μηχανή

6
00:00:12,000 --> 00:00:14,000
και στοχεύσεις σε ένα τυχαίο τμήμα του ουρανού

7
00:00:14,000 --> 00:00:16,000
και κρατήσεις το κλείστρο ανοιχτό,

8
00:00:16,000 --> 00:00:19,000
εφόσον η μηχανή σου είναι συνδεδεμένη με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble

9
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
θα δεις κάτι σαν αυτό.

10
00:00:21,000 --> 00:00:24,000
Κάθε μία από αυτές τις μικρές σταγόνες

11
00:00:24,000 --> 00:00:26,000
είναι ένας γαλαξίας περίπου στο μέγεθος του Milky Way -

12
00:00:26,000 --> 00:00:29,000
100.000.000.000 άστρα σε κάθε μία από αυτές τις σταγόνες.

13
00:00:29,000 --> 00:00:32,000
Υπάρχουν περίπου 100.000.000.000 γαλαξίες

14
00:00:32,000 --> 00:00:34,000
στο παρατηρήσιμο σύμπαν.

15
00:00:34,000 --> 00:00:36,000
100 δισεκατομμύρια είναι ο μόνος αριθμός που πρέπει να ξέρετε.

16
00:00:36,000 --> 00:00:39,000
Η ηλικία του σύμπαντος, μεταξύ της Μεγάλης Έκρηξης και σήμερα,

17
00:00:39,000 --> 00:00:41,000
είναι 100 δισεκατομμύρια σκυλίσια χρόνια.

18
00:00:41,000 --> 00:00:43,000
(Γέλια)

19
00:00:43,000 --> 00:00:46,000
Το οποίο μας λέει κάτι για την θέση μας στο σύμπαν.

20
00:00:46,000 --> 00:00:48,000
Ένα πράγμα που μπορείς να κάνεις με μια φωτογραφία σαν κι αυτή, είναι απλά να τη θαυμάσεις.

21
00:00:48,000 --> 00:00:50,000
Είναι εξαιρετικά όμορφη.

22
00:00:50,000 --> 00:00:53,000
Συχνά αναρωτιέμαι ποια να ήταν η εξελικτική πίεση

23
00:00:53,000 --> 00:00:56,000
που ανάγκασε τους προγόνους μας στις πεδιάδες της Αφρικής να προσαρμοστούν και να εξελιχθούν έτσι,

24
00:00:56,000 --> 00:00:58,000
ώστε πραγματικά να απολαμβάνουν τις εικόνες των γαλαξιών,

25
00:00:58,000 --> 00:01:00,000
ενώ δεν είχαν δει καμία.

26
00:01:00,000 --> 00:01:02,000
Αλλά θα θέλαμε επίσης να το καταλάβουμε.

27
00:01:02,000 --> 00:01:06,000
Ως κοσμολόγος, θέλω να ρωτήσω, γιατί είναι έτσι το σύμπαν;

28
00:01:06,000 --> 00:01:09,000
Ένα μεγάλο στοιχείο που διαθέτουμε είναι ότι το σύμπαν αλλάζει με το χρόνο.

29
00:01:09,000 --> 00:01:12,000
Αν κοιτάζατε οποιονδήποτε από αυτούς τους γαλαξίες και μετρούσατε την ταχύτητά του,

30
00:01:12,000 --> 00:01:14,000
θα απομακρυνόταν από εσάς.

31
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
Και αν κοιτούσατε έναν ακόμη πιο μακρινό γαλαξία,

32
00:01:16,000 --> 00:01:18,000
θα απομακρυνόταν ακόμη γρηγορότερα.

33
00:01:18,000 --> 00:01:20,000
Επομένως, λέμε ότι το σύμπαν διαστέλλεται.

34
00:01:20,000 --> 00:01:22,000
Αυτό σημαίνει, φυσικά, ότι στο παρελθόν

35
00:01:22,000 --> 00:01:24,000
τα πάντα βρισκόντουσαν πιο κοντά.

36
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
Στο παρελθόν, το σύμπαν ήταν πιο πυκνό

37
00:01:26,000 --> 00:01:28,000
και ήταν επίσης πιο καυτό.

38
00:01:28,000 --> 00:01:30,000
Αν συμπιέσεις κάτι, η θερμοκρασία ανεβαίνει.

39
00:01:30,000 --> 00:01:32,000
Όλα αυτά μας φαίνονται λογικά.

40
00:01:32,000 --> 00:01:34,000
Αυτό που δεν μας φαίνεται και τόσο λογικό

41
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
είναι ότι το σύμπαν, στις απαρχές του, κοντά στη Μεγάλη Έκρηξη,

42
00:01:37,000 --> 00:01:39,000
ήταν επίσης και πολύ πολύ ομαλό.

43
00:01:39,000 --> 00:01:41,000
Μπορεί να σκεφθείτε ότι αυτό δεν είναι περίεργο.

44
00:01:41,000 --> 00:01:43,000
Ο αέρας σ' αυτό το δωμάτιο είναι πολύ ομαλός.

45
00:01:43,000 --> 00:01:46,000
Μπορεί να πείτε: "Ίσως τα πράγματα ομαλοποιήθηκαν μόνα τους."

46
00:01:46,000 --> 00:01:49,000
Αλλά οι συνθήκες κοντά στη Μεγάλη Έκρηξη ήταν πολύ, πολύ διαφορετικές

47
00:01:49,000 --> 00:01:51,000
από τις συνθήκες του αέρα σε αυτό το δωμάτιο.

48
00:01:51,000 --> 00:01:53,000
Συγκεκριμένα, τα πράγματα ήταν πολύ πυκνότερα.

49
00:01:53,000 --> 00:01:55,000
Η βαρυτική έλξη των πραγμάτων

50
00:01:55,000 --> 00:01:57,000
ήταν πολύ πιο δυνατή κοντά στη Μεγάλη Έκρηξη.

51
00:01:57,000 --> 00:01:59,000
Αυτό που πρέπει να σκεφθείτε

52
00:01:59,000 --> 00:02:01,000
είναι ότι έχουμε ένα σύμπαν με 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες,

53
00:02:01,000 --> 00:02:03,000
και ο καθένας έχει 100 δισεκατομμύρια άστρα.

54
00:02:03,000 --> 00:02:06,000
Στις αρχές του χρόνου, αυτοί οι εκατό δισεκατομμύρια γαλαξίες

55
00:02:06,000 --> 00:02:09,000
ήταν συμπιεσμένοι σε μια περιοχή περίπου τόσο μεγάλη --

56
00:02:09,000 --> 00:02:11,000
κυριολεκτικά, στις αρχές του χρόνου.

57
00:02:11,000 --> 00:02:13,000
Και πρέπει να φανταστείτε αυτή τη συμπίεση

58
00:02:13,000 --> 00:02:15,000
χωρίς καθόλου ατέλειες,

59
00:02:15,000 --> 00:02:17,000
χωρίς μικρές κηλίδες

60
00:02:17,000 --> 00:02:19,000
όπου να υπήρχαν λίγα περισσότερα άτομα απ' ότι αλλού.

61
00:02:19,000 --> 00:02:22,000
Γιατί αν συνέβαινε αυτό, θα κατέρρεαν, υπό τη βαρυτική έλξη,

62
00:02:22,000 --> 00:02:24,000
σε μια τεράστια μαύρη τρύπα.

63
00:02:24,000 --> 00:02:27,000
Το να παραμείνει το σύμπαν πολύ πολύ ομαλό στις αρχές του χρόνου

64
00:02:27,000 --> 00:02:29,000
δεν είναι εύκολο, είναι μία λεπτή ρύθμιση.

65
00:02:29,000 --> 00:02:31,000
Είναι ένα στοιχείο

66
00:02:31,000 --> 00:02:33,000
ότι το πρώιμο σύμπαν δεν ήταν τυχαία έτσι.

67
00:02:33,000 --> 00:02:35,000
Υπάρχει κάτι που το διαμόρφωσε έτσι.

68
00:02:35,000 --> 00:02:37,000
Θέλουμε να μάθουμε τι.

69
00:02:37,000 --> 00:02:40,000
Ένα κομμάτι της κατανόησής μας σχετικά με αυτό μας δόθηκε από το Λούντβιχ Μπόλτσμαν,

70
00:02:40,000 --> 00:02:43,000
έναν αυστριακό φυσικό του 19ου αιώνα.

71
00:02:43,000 --> 00:02:46,000
Η συνεισφορά του Μπόλτσμαν έγκειται στο ότι μας βοήθησε να καταλάβουμε την εντροπία.

72
00:02:46,000 --> 00:02:48,000
Θα έχετε ακούσει για την εντροπία.

73
00:02:48,000 --> 00:02:51,000
Είναι η τυχαιότητα, η αταξία, το χάος σε κάποια συστήματα.

74
00:02:51,000 --> 00:02:53,000
Ο Μπόλτσμαν μας έδωσε έναν τύπο -

75
00:02:53,000 --> 00:02:55,000
ο οποίος σήμερα είναι χαραγμένος στην επιτύμβια πλάκα του -

76
00:02:55,000 --> 00:02:57,000
που πραγματικά εκφράζει ποσοτικά αυτό που είναι η εντροπία.

77
00:02:57,000 --> 00:02:59,000
Και αυτό που βασικά μας λέει είναι

78
00:02:59,000 --> 00:03:01,000
ότι η εντροπία είναι ο αριθμός των δυνατοτήτων

79
00:03:01,000 --> 00:03:04,000
που έχουμε να αναδιοργανώσουμε τα συστατικά μέρη ενός συστήματος, χωρίς να γίνει αντιληπτό,

80
00:03:04,000 --> 00:03:06,000
έτσι ώστε μακροσκοπικά να δείχνει το ίδιο.

81
00:03:06,000 --> 00:03:08,000
Αν σκεφθείτε τον αέρα σ' αυτό το δωμάτιο,

82
00:03:08,000 --> 00:03:11,000
δεν παρατηρείτε το κάθε άτομο χωριστά.

83
00:03:11,000 --> 00:03:13,000
Κατάσταση χαμηλής εντροπίας

84
00:03:13,000 --> 00:03:15,000
υπάρχει όταν έχουμε λίγες μόνο δυνατότητες που να δείχνουν έτσι.

85
00:03:15,000 --> 00:03:17,000
Κατάσταση υψηλής εντροπίας

86
00:03:17,000 --> 00:03:19,000
έχουμε όταν υπάρχουν πολλές δυνατότητες που να δείχνουν έτσι.

87
00:03:19,000 --> 00:03:21,000
Αυτή είναι μία καθοριστικά σημαντική επίγνωση,

88
00:03:21,000 --> 00:03:23,000
καθώς μας βοηθά να εξηγήσουμε

89
00:03:23,000 --> 00:03:25,000
το δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής -

90
00:03:25,000 --> 00:03:28,000
το νόμο που λέει ότι η εντροπία αυξάνεται στο σύμπαν

91
00:03:28,000 --> 00:03:30,000
ή σε ένα απομονωμένο τμήμα του σύμπαντος.

92
00:03:30,000 --> 00:03:32,000
Ο λόγος για τον οποίο η εντροπία αυξάνεται

93
00:03:32,000 --> 00:03:35,000
είναι απλώς επειδή υπάρχουν πολλοί περισσότεροι τρόποι

94
00:03:35,000 --> 00:03:37,000
για να υπάρξει υψηλή εντροπία, απ' ότι για να υπάρξει χαμηλή εντροπία.

95
00:03:37,000 --> 00:03:39,000
Αυτή είναι μία θαυμάσια επίγνωση,

96
00:03:39,000 --> 00:03:41,000
αλλά αφήνει κάτι εκτός.

97
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
Αυτή η επίγνωση, ότι η εντροπία αυξάνει, παρεμπιπτόντως,

98
00:03:43,000 --> 00:03:46,000
είναι αυτό που κρύβεται πίσω από το αποκαλούμενο βέλος του χρόνου,

99
00:03:46,000 --> 00:03:48,000
τη διαφορά ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον.

100
00:03:48,000 --> 00:03:50,000
Κάθε διαφορά που υπάρχει

101
00:03:50,000 --> 00:03:52,000
μεταξύ του παρελθόντος και του μέλλοντος

102
00:03:52,000 --> 00:03:54,000
υπάρχει επειδή η εντροπία αυξάνει -

103
00:03:54,000 --> 00:03:57,000
το γεγονός ότι μπορείτε να θυμάστε το παρελθόν, αλλά όχι το μέλλον.

104
00:03:57,000 --> 00:04:00,000
Το γεγονός ότι γεννιέστε και μετά ζείτε και μετά πεθαίνετε,

105
00:04:00,000 --> 00:04:02,000
πάντοτε με αυτή τη σειρά,

106
00:04:02,000 --> 00:04:04,000
συμβαίνει επειδή η εντροπία αυξάνει.

107
00:04:04,000 --> 00:04:06,000
Ο Μπόλτσμαν εξήγησε ότι εάν ξεκινήσεις με χαμηλή εντροπία,

108
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
είναι πολύ φυσικό αυτή να αυξηθεί,

109
00:04:08,000 --> 00:04:11,000
επειδή υπάρχουν περισσότεροι τρόποι για να υπάρξει υψηλή εντροπία.

110
00:04:11,000 --> 00:04:13,000
Αυτό που δεν εξήγησε

111
00:04:13,000 --> 00:04:16,000
είναι το γιατί η εντροπία ήταν εξαρχής χαμηλή.

112
00:04:16,000 --> 00:04:18,000
Το γεγονός ότι η εντροπία του σύμπαντος ήταν χαμηλή

113
00:04:18,000 --> 00:04:20,000
ήταν συνέπεια του γεγονότος

114
00:04:20,000 --> 00:04:22,000
ότι το αρχικό σύμπαν ήταν πολύ πολύ ομαλό.

115
00:04:22,000 --> 00:04:24,000
Θέλουμε να το κατανοήσουμε αυτό.

116
00:04:24,000 --> 00:04:26,000
Αυτή είναι η δουλειά μας ως κοσμολόγοι.

117
00:04:26,000 --> 00:04:28,000
Δυστυχώς στην πραγματικότητα δεν είναι ένα πρόβλημα

118
00:04:28,000 --> 00:04:30,000
στο οποίο δίνουμε αρκετή προσοχή.

119
00:04:30,000 --> 00:04:32,000
Δεν είναι ένα από τα πρώτα πράγματα που θα έλεγε ο κόσμος,

120
00:04:32,000 --> 00:04:34,000
αν ρωτούσες έναν σύγχρονο κοσμολόγο:

121
00:04:34,000 --> 00:04:36,000
"Ποια είναι τα προβλήματα που προσπαθείτε να λύσετε;"

122
00:04:36,000 --> 00:04:38,000
Ένας από τους ανθρώπους που όντως κατανόησαν ότι επρόκειτο για πρόβλημα

123
00:04:38,000 --> 00:04:40,000
ήταν ο Ρίτσαρντ Φάινμαν.

124
00:04:40,000 --> 00:04:42,000
50 χρόνια πριν, έδωσε μία σειρά διαφόρων διαλέξεων.

125
00:04:42,000 --> 00:04:44,000
Έδωσε τις δημοφιλείς διαλέξεις

126
00:04:44,000 --> 00:04:46,000
που αποτέλεσαν το "Ο Χαρακτήρας του Φυσικού Νόμου."

127
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
Έδωσε διαλέξεις σε προπτυχιακούς φοιτητές του Caltech,

128
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
οι οποίες αποτέλεσαν τις "Διαλέξεις του Φάινμαν για τη Φυσική."

129
00:04:50,000 --> 00:04:52,000
Έδωσε διαλέξεις σε μεταπτυχιακούς φοιτητές του Caltech

130
00:04:52,000 --> 00:04:54,000
που αποτέλεσαν τις "Διαλέξεις του Φάινμαν για τη Βαρύτητα."

131
00:04:54,000 --> 00:04:57,000
Σε κάθε ένα από αυτά τα βιβλία, σε κάθε σειρά διαλέξεων,

132
00:04:57,000 --> 00:04:59,000
έδινε έμφαση στο ερώτημα:

133
00:04:59,000 --> 00:05:02,000
Γιατί το πρώιμο σύμπαν είχε τόσο χαμηλή εντροπία;

134
00:05:02,000 --> 00:05:04,000
Και είπε -- δεν πρόκειται να μιμηθώ την προφορά --

135
00:05:04,000 --> 00:05:07,000
είπε "Για κάποιον λόγο, το σύμπαν, κάποια στιγμή,

136
00:05:07,000 --> 00:05:10,000
είχε πολύ χαμηλή εντροπία για το ενεργειακό του περιεχόμενο

137
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
και έκτοτε η εντροπία αυξάνεται.

138
00:05:12,000 --> 00:05:15,000
Το βέλος του χρόνου δεν μπορεί να γίνει πλήρως κατανοητό

139
00:05:15,000 --> 00:05:18,000
έως ότου το μυστήριο των απαρχών της ιστορία του σύμπαντος

140
00:05:18,000 --> 00:05:20,000
μειωθεί ακόμη περισσότερο

141
00:05:20,000 --> 00:05:22,000
από εικασία σε κατανόηση."

142
00:05:22,000 --> 00:05:24,000
Αυτή είναι η δουλειά μας.

143
00:05:24,000 --> 00:05:26,000
Θέλουμε να ξέρουμε - αυτά έγιναν πριν 50 χρόνια, "Σίγουρα" θα σκέφτεστε

144
00:05:26,000 --> 00:05:28,000
"θα το έχουμε βρει τώρα πια."

145
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
Δεν είναι αλήθεια ότι το έχουμε βρει τώρα πια.

146
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
Ο λόγος που το πρόβλημα έχει χειροτερέψει,

147
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
αντί να καλυτερέψει,

148
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
είναι επειδή το 1998

149
00:05:36,000 --> 00:05:39,000
μάθαμε μερικά κρίσιμα στοιχεία για το σύμπαν, τα οποία αγνοούσαμε προηγουμένως.

150
00:05:39,000 --> 00:05:41,000
Μάθαμε ότι επιταχύνεται.

151
00:05:41,000 --> 00:05:43,000
Το σύμπαν δεν διαστέλλεται απλώς.

152
00:05:43,000 --> 00:05:45,000
Αν κοιτάξεις το γαλαξία, απομακρύνεται.

153
00:05:45,000 --> 00:05:47,000
Αν επιστρέψεις μετά από ένα δισεκατομμύριο χρόνια και κοιτάξεις ξανά,

154
00:05:47,000 --> 00:05:50,000
θα απομακρύνεται ακόμη ταχύτερα.

155
00:05:50,000 --> 00:05:53,000
Κάθε γαλαξίας απομακρύνεται από εμάς όλο και ταχύτερα.

156
00:05:53,000 --> 00:05:55,000
Επομένως λέμε ότι το σύμπαν επιταχύνεται.

157
00:05:55,000 --> 00:05:57,000
Σε αντίθεση με τη χαμηλή εντροπία του πρώιμου σύμπαντος,

158
00:05:57,000 --> 00:05:59,000
παρότι δεν γνωρίζουμε την απάντηση γι' αυτό,

159
00:05:59,000 --> 00:06:01,000
τουλάχιστον έχουμε μια καλή θεωρία που μπορεί να το εξηγήσει,

160
00:06:01,000 --> 00:06:03,000
αν η θεωρία αυτή είναι ορθή

161
00:06:03,000 --> 00:06:05,000
και είναι η θεωρία της σκοτεινής ενέργειας.

162
00:06:05,000 --> 00:06:08,000
Είναι απλώς η ιδέα ότι ο άδειος χώρος έχει αφ'εαυτού ενέργεια.

163
00:06:08,000 --> 00:06:11,000
Σε κάθε κυβικό εκατοστό του χώρου,

164
00:06:11,000 --> 00:06:13,000
ανεξαρτήτως αν έχει ή δεν έχει κάτι μέσα του,

165
00:06:13,000 --> 00:06:15,000
ανεξαρτήτως αν έχει ή δεν έχει σωματίδια, ύλη, ακτινοβολία ή οτιδήποτε,

166
00:06:15,000 --> 00:06:18,000
υπάρχει ενέργεια, ακόμη κι στον ίδιο το χώρο.

167
00:06:18,000 --> 00:06:20,000
Κι αυτή η ενέργεια, σύμφωνα με τον Αϊνστάιν,

168
00:06:20,000 --> 00:06:23,000
ασκεί μία πίεση στο σύμπαν.

169
00:06:23,000 --> 00:06:25,000
Είναι μία αέναη ώθηση,

170
00:06:25,000 --> 00:06:27,000
η οποία ωθεί τους γαλαξίες να απομακρύνονται ο ένας από τον άλλο.

171
00:06:27,000 --> 00:06:30,000
Γιατί η σκοτεινή ενέργεια, εν αντιθέσει με την ύλη ή την ακτινοβολία,

172
00:06:30,000 --> 00:06:33,000
δεν γίνεται πιο αραιή καθώς το σύμπαν διαστέλλεται.

173
00:06:33,000 --> 00:06:35,000
Το ποσό ενέργειας σε κάθε κυβικό εκατοστό

174
00:06:35,000 --> 00:06:37,000
παραμένει το ίδιο,

175
00:06:37,000 --> 00:06:39,000
καθώς το σύμπαν γίνεται όλο και μεγαλύτερο.

176
00:06:39,000 --> 00:06:42,000
Αυτό έχει σοβαρές συνέπειες

177
00:06:42,000 --> 00:06:45,000
σχετικά με το τι θα κάνει το σύμπαν στο μέλλον.

178
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
Καταρχάς, το σύμπαν θα διαστέλλεται για πάντα.

179
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
Όταν ήμουν στην ηλικία σας,

180
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
δεν ξέραμε τι θα έκανε το σύμπαν.

181
00:06:51,000 --> 00:06:54,000
Κάποιοι άνθρωποι πίστευαν ότι το σύμπαν θα κατέρρεε ξανά στο μέλλον.

182
00:06:54,000 --> 00:06:56,000
Ο Αϊνστάιν υποστήριζε αυτή την ιδέα.

183
00:06:56,000 --> 00:06:59,000
Αλλά αν υπάρχει σκοτεινή ενέργεια και η σκοτεινή ενέργεια δεν εξαφανιστεί,

184
00:06:59,000 --> 00:07:02,000
το σύμπαν θα συνεχίσει να διαστέλλεται στους αιώνες των αιώνων.

185
00:07:02,000 --> 00:07:04,000
14 δισεκατομμύρια χρόνια στο παρελθόν,

186
00:07:04,000 --> 00:07:06,000
100 δισεκατομμύρια σκυλίσια χρόνια,

187
00:07:06,000 --> 00:07:09,000
αλλά απεριόριστος αριθμός ετών στο μέλλον.

188
00:07:09,000 --> 00:07:12,000
Εν τω μεταξύ, με κάθε δυνατή έννοια,

189
00:07:12,000 --> 00:07:14,000
ο χώρος δείχνει πεπερασμένος για εμάς.

190
00:07:14,000 --> 00:07:16,000
Ο χώρος μπορεί να είναι πεπερασμένος ή απεριόριστος,

191
00:07:16,000 --> 00:07:18,000
αλλά επειδή το σύμπαν επιταχύνεται,

192
00:07:18,000 --> 00:07:20,000
υπάρχουν τμήματά του που δεν μπορούμε να δούμε

193
00:07:20,000 --> 00:07:22,000
και δεν θα δούμε ποτέ.

194
00:07:22,000 --> 00:07:24,000
Υπάρχει μία πεπερασμένη περιοχή του χώρου στην οποία έχουμε πρόσβαση,

195
00:07:24,000 --> 00:07:26,000
η οποία περιβάλλεται από έναν ορίζοντα.

196
00:07:26,000 --> 00:07:28,000
Οπότε, ακόμη κι αν ο χρόνος είναι απεριόριστος,

197
00:07:28,000 --> 00:07:30,000
ο χώρος είναι περιορισμένος για εμάς.

198
00:07:30,000 --> 00:07:33,000
Τελικά, ο κενός χώρος έχει μία θερμοκρασία.

199
00:07:33,000 --> 00:07:35,000
Την δεκαετία του 1970, ο Στήβεν Χώκινγκ μας είπε

200
00:07:35,000 --> 00:07:37,000
ότι μία μαύρη τρύπα, ακόμη κι αν νομίζετε ότι είναι μαύρη,

201
00:07:37,000 --> 00:07:39,000
στην πραγματικότητα εκπέμπει ακτινοβολία,

202
00:07:39,000 --> 00:07:41,000
όταν λαμβάνεται υπόψη η κβαντική μηχανική.

203
00:07:41,000 --> 00:07:44,000
Η καμπύλωση του χωροχρόνου γύρω από μια μαύρη τρύπα

204
00:07:44,000 --> 00:07:47,000
γεννάει κβαντομηχανικές διακυμάνσεις

205
00:07:47,000 --> 00:07:49,000
και η μαύρη τρύπα ακτινοβολεί.

206
00:07:49,000 --> 00:07:52,000
Ένας επακριβώς παρόμοιος υπολογισμός από το Χώκινγκ και το Γκάρυ Γκίμπονς

207
00:07:52,000 --> 00:07:55,000
έδειξε ότι, αν έχεις σκοτεινή ενέργεια στο κενό,

208
00:07:55,000 --> 00:07:58,000
τότε ολόκληρο το σύμπαν ακτινοβολεί.

209
00:07:58,000 --> 00:08:00,000
Η ενέργεια του κενού

210
00:08:00,000 --> 00:08:02,000
γεννάει κβαντικές διακυμάνσεις.

211
00:08:02,000 --> 00:08:04,000
Κι έτσι, ακόμη και αν το σύμπαν διαρκέσει για πάντα,

212
00:08:04,000 --> 00:08:07,000
και η συνηθισμένη ύλη και ακτινοβολία αραιωθούν,

213
00:08:07,000 --> 00:08:09,000
θα υπάρχει πάντοτε κάποια ακτινοβολία,

214
00:08:09,000 --> 00:08:11,000
μερικές θερμικές διακυμάνσεις,

215
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
ακόμη και στον κενό χώρο.

216
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
Αυτό σημαίνει ότι

217
00:08:15,000 --> 00:08:17,000
το σύμπαν είναι σαν ένα δοχείο αερίου,

218
00:08:17,000 --> 00:08:19,000
το οποίο διαρκεί για πάντα.

219
00:08:19,000 --> 00:08:21,000
Και ποια είναι η σημασία αυτού;

220
00:08:21,000 --> 00:08:24,000
Η σημασία αυτή μελετήθηκε από το Μπόλτσμαν το 19ο αιώνα.

221
00:08:24,000 --> 00:08:27,000
Είπε ότι, εντάξει, η εντροπία αυξάνει

222
00:08:27,000 --> 00:08:29,000
γιατί υπάρχουν τόσο περισσότεροι τρόποι

223
00:08:29,000 --> 00:08:32,000
για το σύμπαν να βρίσκεται σε υψηλή εντροπία, παρά σε χαμηλή εντροπία.

224
00:08:32,000 --> 00:08:35,000
Αλλά αυτή είναι μία πιθανολογική διαπίστωση.

225
00:08:35,000 --> 00:08:37,000
Πιθανότατα θα αυξάνει,

226
00:08:37,000 --> 00:08:39,000
και αυτή η πιθανότητα είναι εξαιρετικά τεράστια.

227
00:08:39,000 --> 00:08:41,000
Δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ανησυχείτε -

228
00:08:41,000 --> 00:08:45,000
το να μαζευτεί όλος ο αέρας αυτού του δωματίου σε ένα σημείο του δωματίου και να πάθουμε ασφυξία.

229
00:08:45,000 --> 00:08:47,000
Είναι πολύ, πολύ απίθανο.

230
00:08:47,000 --> 00:08:49,000
Εκτός και αν κλείδωναν τις πόρτες

231
00:08:49,000 --> 00:08:51,000
και μας άφηναν εδώ κυριολεκτικά για πάντα,

232
00:08:51,000 --> 00:08:53,000
αυτό θα γινόταν.

233
00:08:53,000 --> 00:08:55,000
Οτιδήποτε επιτρέπεται,

234
00:08:55,000 --> 00:08:58,000
κάθε διάταξη που μπορούν να λάβουν τα μόρια σε αυτό το δωμάτιο,

235
00:08:58,000 --> 00:09:00,000
τελικά θα πραγματοποιηθεί.

236
00:09:00,000 --> 00:09:03,000
Ο Μπόλτσμαν λέει λοιπόν, κοιτάξτε, θα μπορούσατε να ξεκινήσετε με ένα σύμπαν

237
00:09:03,000 --> 00:09:05,000
σε θερμική ισορροπία.

238
00:09:05,000 --> 00:09:08,000
Δεν ήξερε για τη Μεγάλη Έκρηξη. Δεν ήξερε για τη διαστολή του σύμπαντος.

239
00:09:08,000 --> 00:09:11,000
Νόμιζε ότι ο χώρος και ο χρόνος είχαν εξηγηθεί από τον Ισαάκ Νεύτωνα.

240
00:09:11,000 --> 00:09:13,000
Ήταν απόλυτοι. Και βρίσκονταν εκεί για πάντα.

241
00:09:13,000 --> 00:09:15,000
Επομένως η ιδέα του για ένα φυσικό σύμπαν

242
00:09:15,000 --> 00:09:18,000
ήταν αυτή στην οποία τα μόρια του αέρα ήταν διασκορπισμένα ισομερώς παντού --

243
00:09:18,000 --> 00:09:20,000
τα μόρια από οτιδήποτε.

244
00:09:20,000 --> 00:09:23,000
Αλλά αν είσαι ο Μπόλτσμαν, τότε ξέρεις ότι αν περιμένεις αρκετά,

245
00:09:23,000 --> 00:09:26,000
οι τυχαίες διακυμάνσεις αυτών των μορίων

246
00:09:26,000 --> 00:09:28,000
θα τα φέρουν περιστασιακά

247
00:09:28,000 --> 00:09:30,000
σε διατάξεις χαμηλής εντροπίας.

248
00:09:30,000 --> 00:09:32,000
Και τότε φυσικά, όπως συμβαίνει συνήθως,

249
00:09:32,000 --> 00:09:34,000
θα εξαπλωθούν ξανά.

250
00:09:34,000 --> 00:09:36,000
Επομένως η εντροπία δεν πρέπει πάντοτε να αυξάνεται -

251
00:09:36,000 --> 00:09:39,000
μπορεί να συμβούν διακυμάνσεις χαμηλότερης εντροπίας,

252
00:09:39,000 --> 00:09:41,000
σε πιο οργανωμένες καταστάσεις.

253
00:09:41,000 --> 00:09:43,000
Αν αυτό είναι αλήθεια,

254
00:09:43,000 --> 00:09:45,000
ο Μπόλτσμαν πρόκειται να ανακαλύψει

255
00:09:45,000 --> 00:09:47,000
δύο πολύ μοντέρνες ιδέες -

256
00:09:47,000 --> 00:09:50,000
του πολυσύμπαντος και της ανθρωπικής αρχής.

257
00:09:50,000 --> 00:09:52,000
Λέει ότι το πρόβλημα με τη θερμική ισορροπία

258
00:09:52,000 --> 00:09:54,000
είναι ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε εκεί.

259
00:09:54,000 --> 00:09:57,000
Θυμηθείτε, η ίδια η ζωή εξαρτάται από το βέλος του χρόνου.

260
00:09:57,000 --> 00:09:59,000
Δεν θα μπορούσαμε να επεξεργαστούμε πληροφορίες,

261
00:09:59,000 --> 00:10:01,000
να μεταβολίσουμε, να περπατήσουμε και να μιλήσουμε,

262
00:10:01,000 --> 00:10:03,000
αν ζούσαμε σε θερμική ισορροπία.

263
00:10:03,000 --> 00:10:05,000
Επομένως, αν φανταστείτε ένα πολύ πολύ μεγάλο σύμπαν,

264
00:10:05,000 --> 00:10:07,000
ένα απείρως μεγάλο σύμπαν,

265
00:10:07,000 --> 00:10:09,000
με σωματίδια που προσκρούουν τυχαία το ένα στο άλλο,

266
00:10:09,000 --> 00:10:12,000
θα υπάρχουν περιστασιακά μικρές διακυμάνσεις σε καταστάσεις χαμηλής εντροπίας

267
00:10:12,000 --> 00:10:14,000
και στη συνέχεια θα επανέρχονται στις θέσεις τους.

268
00:10:14,000 --> 00:10:16,000
Αλλά θα υπάρχουν επίσης και μεγάλες διακυμάνσεις.

269
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
Περιστασιακά, θα δημιουργείται ένας πλανήτης

270
00:10:18,000 --> 00:10:20,000
ή ένα άστρο ή ένας γαλαξίας

271
00:10:20,000 --> 00:10:22,000
ή εκατό δισεκατομμύρια γαλαξίες.

272
00:10:22,000 --> 00:10:24,000
Ο Μπόλτσμαν λέει

273
00:10:24,000 --> 00:10:27,000
ότι θα ζήσουμε μόνο στο τμήμα του πολυσύμπαντος,

274
00:10:27,000 --> 00:10:30,000
στο τμήμα αυτού του απεριόριστα μεγάλου συνόλου σωματιδίων διακύμανσης,

275
00:10:30,000 --> 00:10:32,000
όπου η ζωή είναι δυνατή.

276
00:10:32,000 --> 00:10:34,000
Αυτή είναι η περιοχή όπου η εντροπία είναι χαμηλή.

277
00:10:34,000 --> 00:10:37,000
Ίσως το σύμπαν μας να είναι απλώς ένα από αυτά τα πράγματα

278
00:10:37,000 --> 00:10:39,000
που συμβαίνουν από καιρού εις καιρόν.

279
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
Τώρα, η εργασία που θα πάρετε για το σπίτι

280
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
είναι να σκεφθείτε αυτό, να αναλογιστείτε τι ακριβώς σημαίνει.

281
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
Ο Καρλ Σαγκάν είπε κάποτε το διάσημο:

282
00:10:45,000 --> 00:10:47,000
"Αν θες να φτιάξεις μία μηλόπιτα,

283
00:10:47,000 --> 00:10:50,000
τότε πρέπει πρώτα να εφεύρεις το σύμπαν."

284
00:10:50,000 --> 00:10:52,000
Αλλά δεν είχε δίκιο.

285
00:10:52,000 --> 00:10:55,000
Στο σενάριο του Μπόλτσμαν, αν θέλεις να φτιάξεις μια μηλόπιτα,

286
00:10:55,000 --> 00:10:58,000
τότε απλώς περιμένεις τις τυχαίες κινήσεις των ατόμων

287
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
να σου φτιάξουν μια μηλόπιτα.

288
00:11:00,000 --> 00:11:02,000
Αυτό θα συμβεί πολύ πιο συχνά

289
00:11:02,000 --> 00:11:04,000
απ' ότι η τυχαία κίνηση των ατόμων

290
00:11:04,000 --> 00:11:06,000
θα σου κατασκευάσει ένα μηλεώνα

291
00:11:06,000 --> 00:11:08,000
και λίγη ζάχαρη κι ένα φούρνο

292
00:11:08,000 --> 00:11:10,000
και μετά θα σου φτιάξει μία μηλόπιτα.

293
00:11:10,000 --> 00:11:13,000
Οπότε, το σενάριο κάνει προβλέψεις.

294
00:11:13,000 --> 00:11:15,000
Και οι προβλέψεις είναι

295
00:11:15,000 --> 00:11:18,000
ότι οι διακυμάνσεις που καταλήγουν να φτιάξουν εμάς είναι ελάχιστες.

296
00:11:18,000 --> 00:11:21,000
Ακόμη κι αν φανταστείτε ότι το δωμάτιο που βρισκόμαστε

297
00:11:21,000 --> 00:11:23,000
υπάρχει και είναι αληθινό και βρισκόμαστε εδώ

298
00:11:23,000 --> 00:11:25,000
και έχουμε, όχι μόνο τις αναμνήσεις μας,

299
00:11:25,000 --> 00:11:27,000
αλλά την εντύπωση ότι εκεί έξω υπάρχει

300
00:11:27,000 --> 00:11:31,000
κάτι που λέγεται Caltech και Ηνωμένες Πολιτείες και γαλαξίας Milky Way,

301
00:11:31,000 --> 00:11:34,000
είναι πολύ πιο εύκολο όλες αυτές οι εντυπώσεις να διακυμαίνονται τυχαία στον εγκέφαλό σας,

302
00:11:34,000 --> 00:11:36,000
απ' ότι πραγματικά να διακυμαίνονται τυχαία

303
00:11:36,000 --> 00:11:39,000
στο Caltech, στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο γαλαξία.

304
00:11:39,000 --> 00:11:41,000
Τα καλά νέα είναι ότι

305
00:11:41,000 --> 00:11:44,000
το σενάριο αυτό δεν λειτουργεί. Δεν είναι σωστό.

306
00:11:44,000 --> 00:11:47,000
Το σενάριο αυτό προβλέπει ότι πρέπει να είμαστε μία σπάνια διακύμανση.

307
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
Ακόμη κι αν δεν υπολογίσουμε το γαλαξία μας,

308
00:11:49,000 --> 00:11:51,000
δεν θα είχαμε εκατό δισεκατομμύρια γαλαξίες.

309
00:11:51,000 --> 00:11:53,000
Και ο Φάινμαν επίσης το κατάλαβε αυτό.

310
00:11:53,000 --> 00:11:57,000
Ο Φάινμαν λέει "Από την υπόθεση ότι ο κόσμος είναι μια διακύμανση,

311
00:11:57,000 --> 00:11:59,000
όλες οι προβλέψεις είναι ότι

312
00:11:59,000 --> 00:12:01,000
αν κοιτάξουμε ένα τμήμα του κόσμου που δεν έχουμε ξαναδεί,

313
00:12:01,000 --> 00:12:03,000
θα το βρούμε άνω - κάτω και όχι όπως το κομμάτι που μόλις κοιτάξαμε -

314
00:12:03,000 --> 00:12:05,000
υψηλή εντροπία.

315
00:12:05,000 --> 00:12:07,000
Αν η τάξη μας οφείλεται σε μια διακύμανση,

316
00:12:07,000 --> 00:12:09,000
δεν θα περιμέναμε τάξη παντού, αλλά μόνο εκεί που μόλις την παρατηρήσαμε.

317
00:12:09,000 --> 00:12:13,000
Έτσι καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το σύμπαν δεν είναι μια διακύμανση.¨

318
00:12:13,000 --> 00:12:16,000
Ωραία. Το ερώτημα είναι όμως, ποια είναι η σωστή απάντηση;

319
00:12:16,000 --> 00:12:18,000
Αν το σύμπαν δεν είναι μια διακύμανση,

320
00:12:18,000 --> 00:12:21,000
τότε γιατί το πρώιμο σύμπαν να έχει χαμηλή εντροπία;

321
00:12:21,000 --> 00:12:24,000
Και πολύ θα ήθελα να σας πω την απάντηση, αλλά μου τελειώνει ο χρόνος.

322
00:12:24,000 --> 00:12:26,000
(Γέλια)

323
00:12:26,000 --> 00:12:28,000
Εδώ είναι το σύμπαν για το οποίο σας λέω,

324
00:12:28,000 --> 00:12:30,000
έναντι του σύμπαντος που πραγματικά υπάρχει.

325
00:12:30,000 --> 00:12:32,000
Σας έδειξα μόλις αυτή την εικόνα.

326
00:12:32,000 --> 00:12:34,000
Το σύμπαν διαστέλλεται τα τελευταία 10 δισεκατομμύρια χρόνια περίπου.

327
00:12:34,000 --> 00:12:36,000
Ψύχεται.

328
00:12:36,000 --> 00:12:38,000
Αλλά τώρα ξέρουμε αρκετά για το μέλλον του σύμπαντος

329
00:12:38,000 --> 00:12:40,000
για να πούμε πολύ περισσότερα.

330
00:12:40,000 --> 00:12:42,000
Αν η σκοτεινή ενέργεια συνεχίσει να υπάρχει,

331
00:12:42,000 --> 00:12:45,000
τα άστρα γύρω μας θα καταναλώσουν τα πυρηνικά τους καύσιμα, θα σταματήσουν να φλέγονται.

332
00:12:45,000 --> 00:12:47,000
Θα καταρρεύσουν σε μαύρες τρύπες.

333
00:12:47,000 --> 00:12:49,000
Θα ζούμε σε ένα σύμπαν

334
00:12:49,000 --> 00:12:51,000
που δεν θα έχει τίποτα, εκτός από μαύρες τρύπες.

335
00:12:51,000 --> 00:12:55,000
Το σύμπαν αυτό θα διαρκέσει 10 στην 100η χρόνια -

336
00:12:55,000 --> 00:12:57,000
πολύ περισσότερο απ' ότι έχει ζήσει το νεαρό μας σύμπαν.

337
00:12:57,000 --> 00:12:59,000
Το μέλλον είναι πολύ μεγαλύτερο από το παρελθόν.

338
00:12:59,000 --> 00:13:01,000
Αλλά ακόμη και οι μαύρες τρύπες δεν διαρκούν αιώνια.

339
00:13:01,000 --> 00:13:03,000
Θα εξατμιστούν

340
00:13:03,000 --> 00:13:05,000
και θα μείνουμε μόνο με άδειο χώρο.

341
00:13:05,000 --> 00:13:09,000
Αυτός ο άδειος χώρος θα διαρκέσει ουσιαστικά για πάντα.

342
00:13:09,000 --> 00:13:12,000
Εντούτοις, θα παρατηρήσετε, εφόσον ο άδειος χώρος εκπέμπει ακτινοβολία,

343
00:13:12,000 --> 00:13:14,000
θα υπάρχουν στην πραγματικότητα θερμικές διακυμάνσεις

344
00:13:14,000 --> 00:13:16,000
και ανακυκλώνονται

345
00:13:16,000 --> 00:13:18,000
σε όλους τους διαφορετικούς πιθανούς συνδυασμούς

346
00:13:18,000 --> 00:13:21,000
των βαθμίδων ελευθερίας που υπάρχουν στο κενό σύμπαν.

347
00:13:21,000 --> 00:13:23,000
Έτσι, ακόμη κι αν το σύμπαν διαρκέσει για πάντα,

348
00:13:23,000 --> 00:13:25,000
υπάρχει μόνο ένας πεπερασμένος αριθμός πραγμάτων

349
00:13:25,000 --> 00:13:27,000
που μπορούν να συμβούν στο σύμπαν.

350
00:13:27,000 --> 00:13:29,000
Τα πάντα συμβαίνουν σε μία χρονική περίοδο

351
00:13:29,000 --> 00:13:32,000
που ισούται με 10 στην 10η στην 120η έτη.

352
00:13:32,000 --> 00:13:34,000
Να δύο ερωτήσεις για εσάς.

353
00:13:34,000 --> 00:13:37,000
Πρώτη ερώτηση: Αν το σύμπαν διαρκέσει 10 στην 10η στην 120η έτη,

354
00:13:37,000 --> 00:13:39,000
γιατί γεννηθήκαμε

355
00:13:39,000 --> 00:13:42,000
κατά τα πρώτα 14 δισεκατομμύρια χρόνια του,

356
00:13:42,000 --> 00:13:45,000
στη θερμή, άνετη λάμψη που άφησε η Μεγάλη Έκρηξη;

357
00:13:45,000 --> 00:13:47,000
Γιατί δεν βρισκόμαστε σε κενό χώρο;

358
00:13:47,000 --> 00:13:49,000
Μπορεί να πείτε "Μα δεν υπάρχει εκεί τίποτα που να είναι ζωντανό."

359
00:13:49,000 --> 00:13:51,000
Αλλά αυτό δεν είναι σωστό.

360
00:13:51,000 --> 00:13:53,000
Θα μπορούσατε να είστε μία τυχαία διακύμανση που να προέκυψε από το τίποτα.

361
00:13:53,000 --> 00:13:55,000
Γιατί δεν είστε;

362
00:13:55,000 --> 00:13:58,000
Κι άλλη εργασία για το σπίτι.

363
00:13:58,000 --> 00:14:00,000
Επομένως, όπως είπα, δεν γνωρίζω πραγματικά την απάντηση.

364
00:14:00,000 --> 00:14:02,000
Θα σας πω όμως την αγαπημένη μου εκδοχή.

365
00:14:02,000 --> 00:14:05,000
Είτε είναι απλώς έτσι. Δεν υπάρχει εξήγηση.

366
00:14:05,000 --> 00:14:07,000
Αυτή είναι μία βάρβαρη αλήθεια για το σύμπαν,

367
00:14:07,000 --> 00:14:10,000
ότι θα πρέπει να μάθεις να αποδέχεσαι και να μην κάνεις ερωτήσεις.

368
00:14:11,000 --> 00:14:13,000
Ή θα μπορούσε η Μεγάλη Έκρηξη

369
00:14:13,000 --> 00:14:15,000
να μην είναι η αρχή του σύμπαντος.

370
00:14:15,000 --> 00:14:18,000
Ένα αυγό, ένα αυγό που δεν έχει σπάσει, είναι μία διάταξη χαμηλής εντροπίας

371
00:14:18,000 --> 00:14:20,000
κι εντούτοις, όταν ανοίγουμε το ψυγείο,

372
00:14:20,000 --> 00:14:22,000
δεν λέμε "Χμ, πόσο περίεργο να βρίσκω

373
00:14:22,000 --> 00:14:24,000
αυτή τη διάταξη χαμηλής εντροπίας στο ψυγείο μου.¨

374
00:14:24,000 --> 00:14:27,000
Αυτό συμβαίνει γιατί το αυγό δεν είναι ένα κλειστό σύστημα.

375
00:14:27,000 --> 00:14:29,000
Προέρχεται από την κότα.

376
00:14:29,000 --> 00:14:33,000
Ίσως το σύμπαν προέρχεται από μία κοσμική κότα.

377
00:14:33,000 --> 00:14:35,000
Ίσως υπάρχει κάτι που με φυσικό τρόπο,

378
00:14:35,000 --> 00:14:38,000
μέσα από την ανάπτυξη νόμων της φυσικής,

379
00:14:38,000 --> 00:14:40,000
προκαλεί τη γέννηση συμπάντων όπως το δικό μας

380
00:14:40,000 --> 00:14:42,000
σε διατάξεις χαμηλής εντροπίας.

381
00:14:42,000 --> 00:14:44,000
Αν αυτό αληθεύει, θα έχει συμβεί πάνω από μία φορά.

382
00:14:44,000 --> 00:14:47,000
Θα είμαστε μέρος ενός πολύ μεγαλύτερου πολυσύμπαντος.

383
00:14:47,000 --> 00:14:49,000
Αυτό είναι το αγαπημένο μου σενάριο.

384
00:14:49,000 --> 00:14:52,000
Οι διοργανωτές μου ζήτησαν να κλείσω με μία τολμηρή εικασία.

385
00:14:52,000 --> 00:14:54,000
Η τολμηρή μου εικασία

386
00:14:54,000 --> 00:14:57,000
είναι ότι θα δικαιωθούμε απόλυτα από την ιστορία.

387
00:14:57,000 --> 00:14:59,000
Και σε 50 χρόνια από τώρα,

388
00:14:59,000 --> 00:15:02,000
όλες οι σημερινές μου τολμηρές ιδέες, θα έχουν γίνει δεκτές ως αλήθειες

389
00:15:02,000 --> 00:15:05,000
από την επιστημονική, και όχι μόνο, κοινότητα.

390
00:15:05,000 --> 00:15:07,000
Θα πιστεύουμε όλοι ότι το μικρό μας σύμπαν

391
00:15:07,000 --> 00:15:10,000
είναι απλώς ένα μικρό μέρος ενός πολύ μεγαλύτερου πολυσύμπαντος.

392
00:15:10,000 --> 00:15:13,000
Κι ακόμη καλύτερα, θα καταλάβουμε τι συνέβη στη Μεγάλη Έκρηξη,

393
00:15:13,000 --> 00:15:15,000
με την μορφή μιας θεωρίας

394
00:15:15,000 --> 00:15:17,000
που θα μπορούμε να επαληθεύσουμε με παρατηρήσεις.

395
00:15:17,000 --> 00:15:19,000
Αυτή είναι μία πρόβλεψη. Μπορεί να είναι λανθασμένη.

396
00:15:19,000 --> 00:15:21,000
Αλλά, ως ανθρώπινο είδος, σκεφτόμαστε

397
00:15:21,000 --> 00:15:23,000
για το πώς ήταν το σύμπαν,

398
00:15:23,000 --> 00:15:26,000
γιατί δημιουργήθηκε όπως δημιουργήθηκε, για πολλά, πολλά χρόνια.

399
00:15:26,000 --> 00:15:29,000
Είναι συναρπαστικό να σκεφθούμε ότι μπορεί τελικά να μάθουμε την απάντηση μια μέρα.

400
00:15:29,000 --> 00:15:31,000
Σας ευχαριστώ.

401
00:15:31,000 --> 00:15:33,000
(Χειροκρότημα)