0:00:00.000,0:00:02.000
Svemir

0:00:02.000,0:00:04.000
je jako velik.

0:00:04.000,0:00:07.000
Živimo u galaksiji Mliječni put.

0:00:07.000,0:00:10.000
U njoj ima oko sto milijardi zvijezda.

0:00:10.000,0:00:12.000
Ako uzmete kameru

0:00:12.000,0:00:14.000
i uperite je u nasumični komad neba,

0:00:14.000,0:00:16.000
i ostavite zatvarač otvorenim,

0:00:16.000,0:00:19.000
i ako vam je kamera spojena na teleskop Hubble,

0:00:19.000,0:00:21.000
vidjet će ovakvo nešto.

0:00:21.000,0:00:24.000
Svaka mrlja je galaksija

0:00:24.000,0:00:26.000
veličine Mliječnog puta --

0:00:26.000,0:00:29.000
u svakoj oko sto milijardi zvijezda.

0:00:29.000,0:00:32.000
Postoji oko sto milijardi galaksija

0:00:32.000,0:00:34.000
u vidljivom svemiru.

0:00:34.000,0:00:36.000
Sto milijardi je jedini broj.

0:00:36.000,0:00:39.000
Starost Svemira, od sad do Velikog Praska,

0:00:39.000,0:00:41.000
je sto milijardi u psećim godinama.

0:00:41.000,0:00:43.000
(Smijeh)

0:00:43.000,0:00:46.000
Što vam govori nešto o našem značaju u svemiru.

0:00:46.000,0:00:48.000
Ovoj slici se divimo.

0:00:48.000,0:00:50.000
Jako je lijepa.

0:00:50.000,0:00:53.000
Pitao sam se, kakav evolucijski pritisak

0:00:53.000,0:00:56.000
je natjerao naše pretke u Veldt ravnicama da evoluiraju

0:00:56.000,0:00:58.000
da im se sviđaju slike galaksija

0:00:58.000,0:01:00.000
dok ih nisu imali.

0:01:00.000,0:01:02.000
Ali ih želimo razumjeti.

0:01:02.000,0:01:06.000
Kao kozmolog se pitam, zašto je svemir ovakav?

0:01:06.000,0:01:09.000
Veliki trag je da se svemir mijenja s vremenom.

0:01:09.000,0:01:12.000
Ako gledate jednu galaksiju, i mjerite joj brzinu,

0:01:12.000,0:01:14.000
ona se kreće od vas.

0:01:14.000,0:01:16.000
Ako gledate još dalju galaksiju

0:01:16.000,0:01:18.000
ona se kreće još brže.

0:01:18.000,0:01:20.000
Zato kažemo da se svemir širi.

0:01:20.000,0:01:22.000
To znači da su u prošlosti

0:01:22.000,0:01:24.000
stvari bile međusobno bliže.

0:01:24.000,0:01:26.000
U prošlosti je svemir bio gušći,

0:01:26.000,0:01:28.000
i topliji.

0:01:28.000,0:01:30.000
Ako nešto stisneš, temperatura raste.

0:01:30.000,0:01:32.000
To ima smisla.

0:01:32.000,0:01:34.000
Ono što nema smisla

0:01:34.000,0:01:37.000
je da je svemir, jako rano, blizu Velikog Praska,

0:01:37.000,0:01:39.000
bio jako gladak.

0:01:39.000,0:01:41.000
To nije iznenađujuće.

0:01:41.000,0:01:43.000
Zrak u ovoj sobi je jako gladak.

0:01:43.000,0:01:46.000
Kažete, "Možda su se stvari izgladile."

0:01:46.000,0:01:49.000
Ali uvjeti blizu Velikog Praska su puno drugačiji

0:01:49.000,0:01:51.000
nego uvjeti zraka u ovoj sobi.

0:01:51.000,0:01:53.000
Stvari su bile puno gušće.

0:01:53.000,0:01:55.000
Gravitacijska privlačnost

0:01:55.000,0:01:57.000
je bila jaka blizu Velikog Praska.

0:01:57.000,0:01:59.000
Morate znati

0:01:59.000,0:02:01.000
da imamo svemir sa sto milijardi galaksija,

0:02:01.000,0:02:03.000
svaka sa sto milijardi zvijeda.

0:02:03.000,0:02:06.000
U rana vremena, tih sto milijardi galaksija

0:02:06.000,0:02:09.000
je bilo stješnjeno

0:02:09.000,0:02:11.000
u ovoliki prostor.

0:02:11.000,0:02:13.000
Zamislite to stješnjavanje

0:02:13.000,0:02:15.000
bez ikakvih nesavršenosti,

0:02:15.000,0:02:17.000
bez ikakvih točkica

0:02:17.000,0:02:19.000
s više atoma nego drugdje.

0:02:19.000,0:02:22.000
Jer da je bilo, sve bi se urušilo zbog gravitacije

0:02:22.000,0:02:24.000
u veliku crnu rupu.

0:02:24.000,0:02:27.000
Držanje svemira vrlo glatkim tako rano

0:02:27.000,0:02:29.000
nije lako, to je osjetljiv raspored.

0:02:29.000,0:02:31.000
To je indicija

0:02:31.000,0:02:33.000
da rani svemir nije odabran slučajno.

0:02:33.000,0:02:35.000
Nešto ga je takvim napravilo.

0:02:35.000,0:02:37.000
Željeli bi znati što.

0:02:37.000,0:02:40.000
Dio shvaćanja ovoga nam je dao Ludwig Boltzmann,

0:02:40.000,0:02:43.000
Austrijski fizičar 19. stoljeća.

0:02:43.000,0:02:46.000
Boltzmanov doprinos je bio shvaćanje entropije.

0:02:46.000,0:02:48.000
Čuli ste za entropiju.

0:02:48.000,0:02:51.000
To je slučajnost, nered, kaotičnost sistema.

0:02:51.000,0:02:53.000
Boltzmann nam je dao formulu --

0:02:53.000,0:02:55.000
ugraviranu na njegov nadgrobni kamen --

0:02:55.000,0:02:57.000
koja kvantificira entropiju.

0:02:57.000,0:02:59.000
I ona kaže

0:02:59.000,0:03:01.000
da je entropija suma načina na koji

0:03:01.000,0:03:04.000
možemo preurediti sustav da se to ne primjeti,

0:03:04.000,0:03:06.000
da makroskopski izgleda jednako.

0:03:06.000,0:03:08.000
Imamo zrak u ovoj sobi,

0:03:08.000,0:03:11.000
ne primjećujete zasebne atome.

0:03:11.000,0:03:13.000
Kod konfiguracije niske entropije

0:03:13.000,0:03:15.000
imamo tek nekoliko razmještaja koji izgledaju jednako.

0:03:15.000,0:03:17.000
Kod visoke entropije

0:03:17.000,0:03:19.000
imamo puno razmještaja koji izgledaju jednako.

0:03:19.000,0:03:21.000
Ovo je presudno važan uvid,

0:03:21.000,0:03:23.000
jer nam objašnjava

0:03:23.000,0:03:25.000
drugi zakon termodinamike --

0:03:25.000,0:03:28.000
zakon koji kaže da se entropija povećava u svemiru,

0:03:28.000,0:03:30.000
ili u izoliranom dijelu svemira.

0:03:30.000,0:03:32.000
Entropija se povećava

0:03:32.000,0:03:35.000
jer ima puno više načina

0:03:35.000,0:03:37.000
da budeš visoke nego niske entropije.

0:03:37.000,0:03:39.000
Ovo je divan uvid,

0:03:39.000,0:03:41.000
ali nešto izostavlja.

0:03:41.000,0:03:43.000
Ovo mišljenje da se entropija povećava,

0:03:43.000,0:03:46.000
stoji iza vremenskog pravca,

0:03:46.000,0:03:48.000
razlike između prošlosti i budućnosti.

0:03:48.000,0:03:50.000
Svaka promjena koja postoji

0:03:50.000,0:03:52.000
između prošlosti i budućnosti

0:03:52.000,0:03:54.000
jest uslijed povećanja entropije --

0:03:54.000,0:03:57.000
činjenica da se možemo sjetiti prošlosti, a ne budućnosti.

0:03:57.000,0:04:00.000
Činjenica da ste rođeni, pa živite, i onda umrete,

0:04:00.000,0:04:02.000
uvijek u tom slijedu,

0:04:02.000,0:04:04.000
jest zbog povećavajuće entropije.

0:04:04.000,0:04:06.000
Boltzmann je objasnio da ako počnete s malom entropijom,

0:04:06.000,0:04:08.000
prirodno je da se povećava,

0:04:08.000,0:04:11.000
jer postoji više načina da bude visoka entropija.

0:04:11.000,0:04:13.000
Ono što nije objasnio

0:04:13.000,0:04:16.000
jest zašto je entropija na početku bila niska.

0:04:16.000,0:04:18.000
Ta činjenica

0:04:18.000,0:04:20.000
ogledava činjenicu

0:04:20.000,0:04:22.000
da je rani svemir bio gladak.

0:04:22.000,0:04:24.000
Želimo to razumjeti.

0:04:24.000,0:04:26.000
To je posao kozmologa.

0:04:26.000,0:04:28.000
Tom problemu

0:04:28.000,0:04:30.000
nismo davali dosta pažnje.

0:04:30.000,0:04:32.000
To nije stvar koju bi prvu rekao

0:04:32.000,0:04:34.000
da ste pitali kozmologa

0:04:34.000,0:04:36.000
"Koje probleme pokušavate rješiti?"

0:04:36.000,0:04:38.000
Jedan od ljudi koji su to razumjeli

0:04:38.000,0:04:40.000
bio je Richard Feynman.

0:04:40.000,0:04:42.000
Prije 50 godina, dao je niz predavanja.

0:04:42.000,0:04:44.000
Popularna predavanja

0:04:44.000,0:04:46.000
koja su postala "Osobitosti fizikalnih zakona."

0:04:46.000,0:04:48.000
Davao je predavanja studentima Caltecha

0:04:48.000,0:04:50.000
koja su postala "Feynmanova predavanja o fizici."

0:04:50.000,0:04:52.000
Davao je predavanja diplomcima

0:04:52.000,0:04:54.000
koja su postala "Feynmanova predavanja o gravitaciji."

0:04:54.000,0:04:57.000
I u svakom predavanju

0:04:57.000,0:04:59.000
naglašavao je zagonetku:

0:04:59.000,0:05:02.000
Zašto je rani svemir imao malu entropiju?

0:05:02.000,0:05:04.000
Pa kaže -- neću imitirati naglasak --

0:05:04.000,0:05:07.000
kaže, "Iz nekog razloga je svemir,

0:05:07.000,0:05:10.000
imao malu entropiju za istu količinu energije,

0:05:10.000,0:05:12.000
i entropija se povećavala.

0:05:12.000,0:05:15.000
Pravac vremena se ne može shvatiti

0:05:15.000,0:05:18.000
dok se misterij početaka povijesti svemira

0:05:18.000,0:05:20.000
ne svede s nagađanja

0:05:20.000,0:05:22.000
na razumjevanje."

0:05:22.000,0:05:24.000
To je naš posao.

0:05:24.000,0:05:26.000
To je bilo prije 50 godina, mislite

0:05:26.000,0:05:28.000
"sigurno smo to već shvatili."

0:05:28.000,0:05:30.000
Još nismo shvatili.

0:05:30.000,0:05:32.000
Razlog zašto se problem

0:05:32.000,0:05:34.000
još pogoršao

0:05:34.000,0:05:36.000
je zato što smo 1998.

0:05:36.000,0:05:39.000
naučili nešto presudno o svemiru.

0:05:39.000,0:05:41.000
Naučili smo da se ubrzava.

0:05:41.000,0:05:43.000
Ne samo to.

0:05:43.000,0:05:45.000
Galaksije se odmiču.

0:05:45.000,0:05:47.000
Nakon milijardu godina opet pogledaš,

0:05:47.000,0:05:50.000
odmiču se još brže.

0:05:50.000,0:05:53.000
Galaksije se odmiču sve brže i brže.

0:05:53.000,0:05:55.000
Kažemo da se svemir ubrzava.

0:05:55.000,0:05:57.000
Za razliku od male entropije ranog svemira,

0:05:57.000,0:05:59.000
makar ne znamo odgovor na to,

0:05:59.000,0:06:01.000
imamo dobru teoriju koja to objašnjava,

0:06:01.000,0:06:03.000
ako je točna

0:06:03.000,0:06:05.000
a to je teorija tamne energije.

0:06:05.000,0:06:08.000
Kaže da prazan prostor ima energiju.

0:06:08.000,0:06:11.000
U svakom kubičnom centimetru,

0:06:11.000,0:06:13.000
bilo ili ne bilo stvari,

0:06:13.000,0:06:15.000
čestica, materije, zračenja, svejedno,

0:06:15.000,0:06:18.000
ima energije, u samom prostoru.

0:06:18.000,0:06:20.000
Ova energija, po Einsteinu,

0:06:20.000,0:06:23.000
vrši guranje na svemir.

0:06:23.000,0:06:25.000
To je neprekidan impuls

0:06:25.000,0:06:27.000
koji gura galaksije jednu od druge.

0:06:27.000,0:06:30.000
Tamna energija se, za razliku od materije ili zračenja,

0:06:30.000,0:06:33.000
ne razrjeđuje kako se svemir širi.

0:06:33.000,0:06:35.000
Količina energije u svakom kubičnom centimetru

0:06:35.000,0:06:37.000
ostaje ista,

0:06:37.000,0:06:39.000
kako se svemir povećava.

0:06:39.000,0:06:42.000
Ovo ima presudne implikacije

0:06:42.000,0:06:45.000
na to što će svemir napraviti u budućnosti.

0:06:45.000,0:06:47.000
Kao prvo, svemir će se širiti zauvijek.

0:06:47.000,0:06:49.000
Kad sam bio vaših godina,

0:06:49.000,0:06:51.000
nismo znali što će svemir napraviti.

0:06:51.000,0:06:54.000
Neki su mislili da će se svemir u budućnosti sažeti.

0:06:54.000,0:06:56.000
Einsteinu se sviđala ova ideja.

0:06:56.000,0:06:59.000
Ali ako imamo tamnu energiju, i ona ne odlazi,

0:06:59.000,0:07:02.000
svemir će se širiti sve više.

0:07:02.000,0:07:04.000
Prošlih 14 milijardi godina,

0:07:04.000,0:07:06.000
100 milijardi psećih godina,

0:07:06.000,0:07:09.000
i bezbroj godina u budućnost.

0:07:09.000,0:07:12.000
U međuvremenu, nama,

0:07:12.000,0:07:14.000
svemir izgleda konačno.

0:07:14.000,0:07:16.000
Konačan ili beskonačan,

0:07:16.000,0:07:18.000
pošto se ubrzava,

0:07:18.000,0:07:20.000
djelove ne možemo vidjeti

0:07:20.000,0:07:22.000
i nećemo nikad vidjeti.

0:07:22.000,0:07:24.000
Imamo pristup dijelu svemira,

0:07:24.000,0:07:26.000
zaokruženog horizontom.

0:07:26.000,0:07:28.000
Dakle iako vrijeme ide zauvijek,

0:07:28.000,0:07:30.000
svemir nam je ograničen.

0:07:30.000,0:07:33.000
Na kraju, prazan svemir ima temperaturu.

0:07:33.000,0:07:35.000
U 1970-ima, Stephen Hawking je rekao

0:07:35.000,0:07:37.000
kako crna rupa

0:07:37.000,0:07:39.000
emitira zračenje,

0:07:39.000,0:07:41.000
kad uzmete u obzir kvantnu mehaniku.

0:07:41.000,0:07:44.000
Zakrivljenost vrijeme-prostor oko crne rupe

0:07:44.000,0:07:47.000
oživljava kvantnomehaničku fluktuaciju,

0:07:47.000,0:07:49.000
i crna rupa zrači.

0:07:49.000,0:07:52.000
Sličan račun Hawkinga i Gary Gibbonsa je pokazao

0:07:52.000,0:07:55.000
da ako imamo tamnu energiju u praznom prostoru,

0:07:55.000,0:07:58.000
onda cijeli svemir zrači.

0:07:58.000,0:08:00.000
Energija praznog prostora

0:08:00.000,0:08:02.000
oživljava kvantne fluktuacije.

0:08:02.000,0:08:04.000
Dakle iako će svemir trajati vječno,

0:08:04.000,0:08:07.000
obična materija i zračenje će se razrijediti,

0:08:07.000,0:08:09.000
uvijek će biti nešto zračenja,

0:08:09.000,0:08:11.000
nešto termičkih fluktuacija,

0:08:11.000,0:08:13.000
čak i u praznom prostoru.

0:08:13.000,0:08:15.000
To znači

0:08:15.000,0:08:17.000
da je svemir kao kutija plina

0:08:17.000,0:08:19.000
koja traje zauvijek.

0:08:19.000,0:08:21.000
Koje su implikacije toga?

0:08:21.000,0:08:24.000
Te implikacije je proučavao Boltzmann još u 19. stoljeću.

0:08:24.000,0:08:27.000
Rekao je da se entropija povećava

0:08:27.000,0:08:29.000
jer ima puno više načina

0:08:29.000,0:08:32.000
za svemir da bude više, nego niže entropije.

0:08:32.000,0:08:35.000
To je vjerojatnosna izjava.

0:08:35.000,0:08:37.000
Vjerojatno će se povećati,

0:08:37.000,0:08:39.000
i vjerojatnost je golema.

0:08:39.000,0:08:41.000
Ne treba se brinuti da će se

0:08:41.000,0:08:45.000
zrak u ovoj sobi skupiti na jednu stranu sobe i ugušiti nas.

0:08:45.000,0:08:47.000
To je vrlo nevjerojatno.

0:08:47.000,0:08:49.000
Osim ako

0:08:49.000,0:08:51.000
nas drže ovdje zauvijek,

0:08:51.000,0:08:53.000
to bi se dogodilo.

0:08:53.000,0:08:55.000
Sve što je moguće,

0:08:55.000,0:08:58.000
svaka postava koju je moguće postići molekulama u sobi,

0:08:58.000,0:09:00.000
će se jednom postići.

0:09:00.000,0:09:03.000
Boltzmann kaže, možeš početi sa svemirom

0:09:03.000,0:09:05.000
koji je u termičkoj ravnoteži.

0:09:05.000,0:09:08.000
On nije znao o Velikom Prasku. Nije znao o širenju svemira.

0:09:08.000,0:09:11.000
Mislio je da je prostor i vrijeme objasnio Isaac Newton --

0:09:11.000,0:09:13.000
da su apsolutni; zaglavljeni zauvijek.

0:09:13.000,0:09:15.000
Njegova ideja o prirodnom svemiru

0:09:15.000,0:09:18.000
kaže da su molekule zraka raspoređene jednoliko --

0:09:18.000,0:09:20.000
molekule svega.

0:09:20.000,0:09:23.000
Ali Boltzmann zna da ako dovoljno čekaš,

0:09:23.000,0:09:26.000
slučajne fluktuacije molekula

0:09:26.000,0:09:28.000
će ih ponekad dovesti

0:09:28.000,0:09:30.000
u konfiguraciju niske entropije.

0:09:30.000,0:09:32.000
Tada će se, prirodno,

0:09:32.000,0:09:34.000
natrag proširiti.

0:09:34.000,0:09:36.000
Ne treba se entropija uvijek povećavati --

0:09:36.000,0:09:39.000
ponekad će fluktuirati u nižu entropiju,

0:09:39.000,0:09:41.000
organiziraniju situaciju.

0:09:41.000,0:09:43.000
Ako je to istina,

0:09:43.000,0:09:45.000
Boltzmann nadalje nalazi

0:09:45.000,0:09:47.000
dvije moderne ideje --

0:09:47.000,0:09:50.000
multisvemir i antropički princip.

0:09:50.000,0:09:52.000
Kaže, problem s termičkom ravnotežom

0:09:52.000,0:09:54.000
jest da ne omogućuje život.

0:09:54.000,0:09:57.000
Život ovisi o pravcu vremena.

0:09:57.000,0:09:59.000
Ne bi mogli procesirati informacije,

0:09:59.000,0:10:01.000
metabolirati, hodati i pričati,

0:10:01.000,0:10:03.000
da živimo u termičkoj ravnoteži.

0:10:03.000,0:10:05.000
Zamislite velik svemir,

0:10:05.000,0:10:07.000
beskonačno velik

0:10:07.000,0:10:09.000
sa česticama koje se sudaraju,

0:10:09.000,0:10:12.000
ponekad će biti malo fluktuacija u stanju niske entropije,

0:10:12.000,0:10:14.000
i onda se opet smire.

0:10:14.000,0:10:16.000
Ali bit će i velikih fluktuacija.

0:10:16.000,0:10:18.000
Ponekad će nastati planet

0:10:18.000,0:10:20.000
ili zvijezda ili galaksija

0:10:20.000,0:10:22.000
ili sto milijardi galaksija.

0:10:22.000,0:10:24.000
Boltzmann kaže,

0:10:24.000,0:10:27.000
živimo u dijelu multisvemira,

0:10:27.000,0:10:30.000
u dijelu tog beskonačno velikog seta čestica,

0:10:30.000,0:10:32.000
gdje je život moguć.

0:10:32.000,0:10:34.000
To je predio gdje je entropija niska.

0:10:34.000,0:10:37.000
Možda je naš svemir događaj

0:10:37.000,0:10:39.000
koji se desi s vremena na vrijeme.

0:10:39.000,0:10:41.000
Za zadaću

0:10:41.000,0:10:43.000
malo razmislite o tome.

0:10:43.000,0:10:45.000
Carl Sagan je rekao

0:10:45.000,0:10:47.000
"kako bi napravili pitu od jabuke,

0:10:47.000,0:10:50.000
prvo morate napraviti svemir."

0:10:50.000,0:10:52.000
Ali nije bio u pravu.

0:10:52.000,0:10:55.000
Po Boltzmannu, ako želite napraviti pitu od jabuke,

0:10:55.000,0:10:58.000
samo čekajte nasumično gibanje atoma

0:10:58.000,0:11:00.000
da složi pitu od jabuke.

0:11:00.000,0:11:02.000
To će se dogoditi češće

0:11:02.000,0:11:04.000
nego da nasumično gibanje atoma

0:11:04.000,0:11:06.000
napravi voćnjak od jabuka

0:11:06.000,0:11:08.000
i šećer i pećnicu,

0:11:08.000,0:11:10.000
i onda vam napravi pitu od jabuke.

0:11:10.000,0:11:13.000
Taj scenarij predviđa

0:11:13.000,0:11:15.000
da su fluktuacije

0:11:15.000,0:11:18.000
koje nas stvaraju minimalne.

0:11:18.000,0:11:21.000
Ako zamislite da ova soba postoji

0:11:21.000,0:11:23.000
i stvarna je, i mi smo tu,

0:11:23.000,0:11:25.000
i imamo, ne samo sjećanje,

0:11:25.000,0:11:27.000
nego utisak da vani ima nečega

0:11:27.000,0:11:31.000
kao Caltech i Sjedinjene države i Mliječni put,

0:11:31.000,0:11:34.000
puno je lakše da ti utisci nasumično fluktuiraju u naš mozak

0:11:34.000,0:11:36.000
nego da nasumično fluktuiraju

0:11:36.000,0:11:39.000
u Caltech, Sjedinjene države i galaksiju.

0:11:39.000,0:11:41.000
Dobra je vijest

0:11:41.000,0:11:44.000
da ovaj scenarij ne radi, nije točan.

0:11:44.000,0:11:47.000
On predviđa da smo minimalna fluktuacija.

0:11:47.000,0:11:49.000
I ako dobimo galaksiju,

0:11:49.000,0:11:51.000
ne bi dobili sto milijardi drugih galaksija.

0:11:51.000,0:11:53.000
Feynman je to razumio.

0:11:53.000,0:11:57.000
On kaže, "Od hipoteze da je svijet fluktuacija,

0:11:57.000,0:11:59.000
svi predviđaju da ako pogledamo

0:11:59.000,0:12:01.000
dio svijeta koji prije nismo vidjeli,

0:12:01.000,0:12:03.000
bit će zbrkan i neće biti poput dijela koji smo sada pogledali --

0:12:03.000,0:12:05.000
visoka entropija.

0:12:05.000,0:12:07.000
Da je red tu uslijed fluktuacije,

0:12:07.000,0:12:09.000
ne bi očekivali red nigdje drugdje.

0:12:09.000,0:12:13.000
Tako zaključujemo da svemir nije fluktuacija."

0:12:13.000,0:12:16.000
To je dobro. Ali koji je onda odgovor?

0:12:16.000,0:12:18.000
Ako svemir nije fluktuacija,

0:12:18.000,0:12:21.000
zašto je rani svemir imao nisku entropiju?

0:12:21.000,0:12:24.000
Volio bih vam odgovoriti, ali ponestaje mi vremena.

0:12:24.000,0:12:26.000
(Smijeh)

0:12:26.000,0:12:28.000
Ovo je svemir o kojem vam govorimo,

0:12:28.000,0:12:30.000
nasuprot svemira koji jest.

0:12:30.000,0:12:32.000
Pokazao sam ovu sliku.

0:12:32.000,0:12:34.000
Svemir se širi posljednjih 10 milijardi godina.

0:12:34.000,0:12:36.000
Hladi se.

0:12:36.000,0:12:38.000
Ali sad znamo puno više

0:12:38.000,0:12:40.000
o budućnosti svemira.

0:12:40.000,0:12:42.000
Ako tamna energija ostane,

0:12:42.000,0:12:45.000
zvijezde oko nas će iskoristiti svoje gorivo, ugasiti će se.

0:12:45.000,0:12:47.000
Past će u crne rupe.

0:12:47.000,0:12:49.000
Živjet ćemo u svemiru

0:12:49.000,0:12:51.000
s ničim osim crnih rupa.

0:12:51.000,0:12:55.000
Takav svemir će trajati 10 do 100 godina --

0:12:55.000,0:12:57.000
puno duže nego je dosada živio.

0:12:57.000,0:12:59.000
Budućnost je puno duža od prošlosti.

0:12:59.000,0:13:01.000
Ni crne rupe ne traju zauvijek.

0:13:01.000,0:13:03.000
Isparit će,

0:13:03.000,0:13:05.000
i ostat će nam samo prazan svemir.

0:13:05.000,0:13:09.000
Taj prazan prostor traje zauvijek.

0:13:09.000,0:13:12.000
Ali prazan svemir zrači,

0:13:12.000,0:13:14.000
ima termičke fluktuacije,

0:13:14.000,0:13:16.000
i vrti se

0:13:16.000,0:13:18.000
u svim mogućim kombinacijama

0:13:18.000,0:13:21.000
koje su moguće u praznom svemiru.

0:13:21.000,0:13:23.000
Iako svemir traje vječno,

0:13:23.000,0:13:25.000
postoji konačan broj stvari

0:13:25.000,0:13:27.000
koje se mogu dogoditi u njemu.

0:13:27.000,0:13:29.000
Sve se dogode u vremenu

0:13:29.000,0:13:32.000
od 10 na 10 na 120 godina.

0:13:32.000,0:13:34.000
Evo pitanja.

0:13:34.000,0:13:37.000
Prvo: ako svemir toliko traje,

0:13:37.000,0:13:39.000
zašto se rađamo

0:13:39.000,0:13:42.000
u prvih 14 milijardi godina,

0:13:42.000,0:13:45.000
u toplom rumenilu nakon Velikog Praska?

0:13:45.000,0:13:47.000
Zašto nismo u praznom svemiru?

0:13:47.000,0:13:49.000
Reći ćete, "Tamo ništa ne živi,"

0:13:49.000,0:13:51.000
to nije točno.

0:13:51.000,0:13:53.000
Mogli bi biti nasumična fluktuacija iz ničega.

0:13:53.000,0:13:55.000
Zašto nismo?

0:13:55.000,0:13:58.000
Više zadaće za vas.

0:13:58.000,0:14:00.000
Ja ne znam odgovor.

0:14:00.000,0:14:02.000
Ovo je moj najdraži scenarij.

0:14:02.000,0:14:05.000
Ili je tako, bez objašnjenja.

0:14:05.000,0:14:07.000
To je činjenica o svemiru

0:14:07.000,0:14:10.000
koju trebate naučiti.

0:14:11.000,0:14:13.000
Ili Veliki Prasak

0:14:13.000,0:14:15.000
nije početak svemira.

0:14:15.000,0:14:18.000
Nerazbijeno jaje ima malu entropiju,

0:14:18.000,0:14:20.000
ali kad otvorimo frižider

0:14:20.000,0:14:22.000
ne kažemo, "Kako iznenađujuće

0:14:22.000,0:14:24.000
konfiguracija niske entropije u mom frižideru."

0:14:24.000,0:14:27.000
To je zato što jaje nije zatvoreni sustav;

0:14:27.000,0:14:29.000
ono dolazi od kokoši.

0:14:29.000,0:14:33.000
Možda svemir dolazi iz svemirske kokoši.

0:14:33.000,0:14:35.000
Možda nešto prirodno

0:14:35.000,0:14:38.000
kroz rast zakona fizike,

0:14:38.000,0:14:40.000
rađa svemir kao naš

0:14:40.000,0:14:42.000
u konfiguracijama niske entropije.

0:14:42.000,0:14:44.000
Ako je to istina, desilo se više puta;

0:14:44.000,0:14:47.000
i mi smo dio većeg multisvemira.

0:14:47.000,0:14:49.000
To mi je najdraži scenarij.

0:14:49.000,0:14:52.000
Tražili su me da završim s odvažnom špekulacijom.

0:14:52.000,0:14:54.000
Ona je

0:14:54.000,0:14:57.000
da će me povijest opravdati.

0:14:57.000,0:14:59.000
Za 50 godina

0:14:59.000,0:15:02.000
sve moje lude ideje će prihvatiti

0:15:02.000,0:15:05.000
znanstvene zajednice.

0:15:05.000,0:15:07.000
Svi ćemo vjerovati da je svemir

0:15:07.000,0:15:10.000
dio većeg multisvemira.

0:15:10.000,0:15:13.000
Razumjet ćemo što se desilo kod Velikog Praska

0:15:13.000,0:15:15.000
teorijom

0:15:15.000,0:15:17.000
koju ćemo moći ispitati.

0:15:17.000,0:15:19.000
To je predviđanje.

0:15:19.000,0:15:21.000
Kao ljudska rasa smo razmišljali

0:15:21.000,0:15:23.000
kakav je svemir,

0:15:23.000,0:15:26.000
i zašto je ispao ovakav, puno godina.

0:15:26.000,0:15:29.000
Uzbudljivo je misliti da bi mogli naći odgovor.

0:15:29.000,0:15:31.000
Hvala.

0:15:31.000,0:15:33.000
(Pljesak)