[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Wszechświat
Dialogue: 0,0:00:02.00,0:00:04.00,Default,,0000,0000,0000,,jest naprawdę duży.
Dialogue: 0,0:00:04.00,0:00:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Żyjemy w galaktyce Drogi Mlecznej
Dialogue: 0,0:00:07.00,0:00:10.00,Default,,0000,0000,0000,,W której znajduje się około stu miliardów gwiazd.
Dialogue: 0,0:00:10.00,0:00:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli weźmiemy aparat
Dialogue: 0,0:00:12.00,0:00:14.00,Default,,0000,0000,0000,,i skierujemy go na dowolną część nieba
Dialogue: 0,0:00:14.00,0:00:16.00,Default,,0000,0000,0000,,trzymając otwartą migawkę
Dialogue: 0,0:00:16.00,0:00:19.00,Default,,0000,0000,0000,,to o ile nasz aparat będzie przymocowany do teleskopu Hubbla
Dialogue: 0,0:00:19.00,0:00:21.00,Default,,0000,0000,0000,,zobaczymy coś takiego.
Dialogue: 0,0:00:21.00,0:00:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Każda z tych plamek
Dialogue: 0,0:00:24.00,0:00:26.00,Default,,0000,0000,0000,,to galaktyka rozmiarów naszej Drogi Mlecznej --
Dialogue: 0,0:00:26.00,0:00:29.00,Default,,0000,0000,0000,,w każdej z tych kropek sto miliardów gwiazd.
Dialogue: 0,0:00:29.00,0:00:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Jest około 100 miliardów galaktyk
Dialogue: 0,0:00:32.00,0:00:34.00,Default,,0000,0000,0000,,w widocznym wszechświecie.
Dialogue: 0,0:00:34.00,0:00:36.00,Default,,0000,0000,0000,,100 miliadrów to jedyna liczba, którą powinniście znać.
Dialogue: 0,0:00:36.00,0:00:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Wiek wszechświata, czas od Wielkiego Wybuchu
Dialogue: 0,0:00:39.00,0:00:41.00,Default,,0000,0000,0000,,to sto miliardów psich lat.
Dialogue: 0,0:00:41.00,0:00:43.00,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:00:43.00,0:00:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Co daje pojęcie o naszym miejscu we wszechświecie.
Dialogue: 0,0:00:46.00,0:00:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Jedno co można z tym obrazem zrobić, to po prostu podziwiać.
Dialogue: 0,0:00:48.00,0:00:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Jest niesamowicie piękny.
Dialogue: 0,0:00:50.00,0:00:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Często zastanawiałem się, jaki nacisk ewolucji
Dialogue: 0,0:00:53.00,0:00:56.00,Default,,0000,0000,0000,,nakazał naszym przodkom w buszu zaadaptować się i rozwinąć
Dialogue: 0,0:00:56.00,0:00:58.00,Default,,0000,0000,0000,,tak, by móc podziwiać zdjęcia galaktyk
Dialogue: 0,0:00:58.00,0:01:00.00,Default,,0000,0000,0000,,mimo, że nigdy ich nie widzieli.
Dialogue: 0,0:01:00.00,0:01:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Chcielibyśmy je także rozumieć.
Dialogue: 0,0:01:02.00,0:01:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Jako kosmolog pytam, dlaczego wszechświat jest taki ?
Dialogue: 0,0:01:06.00,0:01:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Ważną wskazówką jest, że wszechświat zmienia się w czasie.
Dialogue: 0,0:01:09.00,0:01:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Gdybyście popatrzyli na jedną z tych galaktyk i zmierzyli jej prędkość,
Dialogue: 0,0:01:12.00,0:01:14.00,Default,,0000,0000,0000,,będzie się od was oddalać
Dialogue: 0,0:01:14.00,0:01:16.00,Default,,0000,0000,0000,,A jeżeli weźmiecie jeszcze odleglejszą galaktykę
Dialogue: 0,0:01:16.00,0:01:18.00,Default,,0000,0000,0000,,będzie się oddalała jeszcze szybciej.
Dialogue: 0,0:01:18.00,0:01:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Mówimy, że wszechświat się rozszerza,
Dialogue: 0,0:01:20.00,0:01:22.00,Default,,0000,0000,0000,,co oczywiście znaczy, że w przeszłości
Dialogue: 0,0:01:22.00,0:01:24.00,Default,,0000,0000,0000,,wszystko było bliżej siebie.
Dialogue: 0,0:01:24.00,0:01:26.00,Default,,0000,0000,0000,,W przeszłości wszechświat był bardziej gęsty
Dialogue: 0,0:01:26.00,0:01:28.00,Default,,0000,0000,0000,,i również bardziej gorący.
Dialogue: 0,0:01:28.00,0:01:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli ściskamy coś to temperatura wzrasta.
Dialogue: 0,0:01:30.00,0:01:32.00,Default,,0000,0000,0000,,To brzmi sensownie.
Dialogue: 0,0:01:32.00,0:01:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Mniej sensownie brzmi
Dialogue: 0,0:01:34.00,0:01:37.00,Default,,0000,0000,0000,,że wszechświat u swoich początków po Wielkim Wybuchu
Dialogue: 0,0:01:37.00,0:01:39.00,Default,,0000,0000,0000,,był również bardzo, bardzo równomierny.
Dialogue: 0,0:01:39.00,0:01:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Możecie pomyśleć, że nie ma w tym nic dziwnego.
Dialogue: 0,0:01:41.00,0:01:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Powietrze w tym pomieszczeniu też jest równomierne.
Dialogue: 0,0:01:43.00,0:01:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Powiecie - "może materia sama układa się równomiernie".
Dialogue: 0,0:01:46.00,0:01:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Ale warunki zaraz po Wielkim Wybuchu były zupełnie inne
Dialogue: 0,0:01:49.00,0:01:51.00,Default,,0000,0000,0000,,niż panujące w tym pomieszczeniu.
Dialogue: 0,0:01:51.00,0:01:53.00,Default,,0000,0000,0000,,W szczególności materia była znacznie bardziej gęsta.
Dialogue: 0,0:01:53.00,0:01:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Przyciąganie grawitacyjne
Dialogue: 0,0:01:55.00,0:01:57.00,Default,,0000,0000,0000,,było wtedy znacznie silniejsze.
Dialogue: 0,0:01:57.00,0:01:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Wyobraźcie sobie -
Dialogue: 0,0:01:59.00,0:02:01.00,Default,,0000,0000,0000,,nasz wszechświat ma 100 miliardów galaktyk,
Dialogue: 0,0:02:01.00,0:02:03.00,Default,,0000,0000,0000,,i 100 miliardów gwiazd w każdej z nich.
Dialogue: 0,0:02:03.00,0:02:06.00,Default,,0000,0000,0000,,U początków te 100 miliardów galaktyk
Dialogue: 0,0:02:06.00,0:02:09.00,Default,,0000,0000,0000,,było ściśniętych w obszarze o takich rozmiarach --
Dialogue: 0,0:02:09.00,0:02:11.00,Default,,0000,0000,0000,,dosłownie.
Dialogue: 0,0:02:11.00,0:02:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Wyobraźcie sobie to ściśnięcie
Dialogue: 0,0:02:13.00,0:02:15.00,Default,,0000,0000,0000,,bez żadnych defektów,
Dialogue: 0,0:02:15.00,0:02:17.00,Default,,0000,0000,0000,,bez żadnych miejsc,
Dialogue: 0,0:02:17.00,0:02:19.00,Default,,0000,0000,0000,,w których byłoby choćby kilka atomów więcej niż gdzie indziej.
Dialogue: 0,0:02:19.00,0:02:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Bo gdyby były nierównomiernie gęste zapadłyby się pod wypływem grawitacji
Dialogue: 0,0:02:22.00,0:02:24.00,Default,,0000,0000,0000,,w gigantyczną czarną dziurę.
Dialogue: 0,0:02:24.00,0:02:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Utrzymanie równomiernego wszechświata u jego początków
Dialogue: 0,0:02:27.00,0:02:29.00,Default,,0000,0000,0000,,nie jest łatwe, to kruchy stan.
Dialogue: 0,0:02:29.00,0:02:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Podpowiada nam to,
Dialogue: 0,0:02:31.00,0:02:33.00,Default,,0000,0000,0000,,że wczesny wszechświat nie był wybrany przypadkowo.
Dialogue: 0,0:02:33.00,0:02:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Było coś, co go tak ukształtowało.
Dialogue: 0,0:02:35.00,0:02:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Chcielibyśmy wiedzieć co.
Dialogue: 0,0:02:37.00,0:02:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Część wyjaśnienia tej zagadki podał nam Ludwig Boltzmann,
Dialogue: 0,0:02:40.00,0:02:43.00,Default,,0000,0000,0000,,austriacki fizyk na początku XIX wieku.
Dialogue: 0,0:02:43.00,0:02:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Odkrycia Boltzmanna pomogły nam zrozumieć entropię.
Dialogue: 0,0:02:46.00,0:02:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Słyszeliście o entropii.
Dialogue: 0,0:02:48.00,0:02:51.00,Default,,0000,0000,0000,,To losowość, nieuporządkowanie, chaos panujący w pewnych układach.
Dialogue: 0,0:02:51.00,0:02:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Boltzmann podał wzór --
Dialogue: 0,0:02:53.00,0:02:55.00,Default,,0000,0000,0000,,wyryty na jego nagrobku --
Dialogue: 0,0:02:55.00,0:02:57.00,Default,,0000,0000,0000,,który dokładnie określa czym jest entropia.
Dialogue: 0,0:02:57.00,0:02:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Mówi on po prostu,
Dialogue: 0,0:02:59.00,0:03:01.00,Default,,0000,0000,0000,,że entropia jest liczbą sposobów,
Dialogue: 0,0:03:01.00,0:03:04.00,Default,,0000,0000,0000,,na które możemy ułożyć składniki układu tak, żeby nie można było zauważyć
Dialogue: 0,0:03:04.00,0:03:06.00,Default,,0000,0000,0000,,zmian w skali makroskopowej.
Dialogue: 0,0:03:06.00,0:03:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Mamy w tej sali powietrze,
Dialogue: 0,0:03:08.00,0:03:11.00,Default,,0000,0000,0000,,i nie widzimy poszczególnych jego atomów.
Dialogue: 0,0:03:11.00,0:03:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Stan niskiej entropii
Dialogue: 0,0:03:13.00,0:03:15.00,Default,,0000,0000,0000,,to taki, w którym tylko kilka ułożeń wyglądałoby w ten sposób.
Dialogue: 0,0:03:15.00,0:03:17.00,Default,,0000,0000,0000,,W konfiguracji o wysokiej entropii
Dialogue: 0,0:03:17.00,0:03:19.00,Default,,0000,0000,0000,,wiele ułożeń wygląda w ten sposób.
Dialogue: 0,0:03:19.00,0:03:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Ta wiedza jest niezwykle ważna,
Dialogue: 0,0:03:21.00,0:03:23.00,Default,,0000,0000,0000,,bo dzięki niej potrafimy wytłumaczyć
Dialogue: 0,0:03:23.00,0:03:25.00,Default,,0000,0000,0000,,drugie prawo termodynamiki --
Dialogue: 0,0:03:25.00,0:03:28.00,Default,,0000,0000,0000,,które mówi, że we wszechświecie entropia rośnie,
Dialogue: 0,0:03:28.00,0:03:30.00,Default,,0000,0000,0000,,podobnie jak w jego fragmentach.
Dialogue: 0,0:03:30.00,0:03:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Dzieje się tak ponieważ
Dialogue: 0,0:03:32.00,0:03:35.00,Default,,0000,0000,0000,,jest coraz więcej sposobów
Dialogue: 0,0:03:35.00,0:03:37.00,Default,,0000,0000,0000,,na ułożenie układu.
Dialogue: 0,0:03:37.00,0:03:39.00,Default,,0000,0000,0000,,To wspaniałe spostrzeżenie,
Dialogue: 0,0:03:39.00,0:03:41.00,Default,,0000,0000,0000,,jednak coś zostaje pominięte.
Dialogue: 0,0:03:41.00,0:03:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Fakt wzrastania entropii
Dialogue: 0,0:03:43.00,0:03:46.00,Default,,0000,0000,0000,,stoi za tym, co nazywamy strzałką czasu,
Dialogue: 0,0:03:46.00,0:03:48.00,Default,,0000,0000,0000,,różnicą pomiędzy przeszłością a przyszłością.
Dialogue: 0,0:03:48.00,0:03:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Każda taka różnica
Dialogue: 0,0:03:50.00,0:03:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Każda taka różnica
Dialogue: 0,0:03:52.00,0:03:54.00,Default,,0000,0000,0000,,wynika z narastającej entropii --
Dialogue: 0,0:03:54.00,0:03:57.00,Default,,0000,0000,0000,,to, że pamiętamy przeszłość a nie przyszłość.
Dialogue: 0,0:03:57.00,0:04:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Fakt, że najpierw się rodzimy, potem żyjemy a na końcu umieramy,
Dialogue: 0,0:04:00.00,0:04:02.00,Default,,0000,0000,0000,,zawsze w tej kolejności,
Dialogue: 0,0:04:02.00,0:04:04.00,Default,,0000,0000,0000,,wynika ze wzrastającej entropii.
Dialogue: 0,0:04:04.00,0:04:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Boltzmann zauważył, że jeżeli zaczynamy z niską entropią
Dialogue: 0,0:04:06.00,0:04:08.00,Default,,0000,0000,0000,,jest całkiem naturalne, że będzie się zwiększała
Dialogue: 0,0:04:08.00,0:04:11.00,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ będzie coraz więcej możliwości wysokiej entropii.
Dialogue: 0,0:04:11.00,0:04:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie wyjaśnił jednak
Dialogue: 0,0:04:13.00,0:04:16.00,Default,,0000,0000,0000,,dlaczego entropia w ogóle była na początku niska.
Dialogue: 0,0:04:16.00,0:04:18.00,Default,,0000,0000,0000,,To, że we wczesnym wszechświecie była ona niska
Dialogue: 0,0:04:18.00,0:04:20.00,Default,,0000,0000,0000,,odzwierciedla fakt
Dialogue: 0,0:04:20.00,0:04:22.00,Default,,0000,0000,0000,,że wczesny wszechświat był bardzo równomierny.
Dialogue: 0,0:04:22.00,0:04:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Chcielibyśmy to zrozumieć.
Dialogue: 0,0:04:24.00,0:04:26.00,Default,,0000,0000,0000,,To nasze zadanie jako kosmologów.
Dialogue: 0,0:04:26.00,0:04:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Niestety, nie jest to zagadnienie
Dialogue: 0,0:04:28.00,0:04:30.00,Default,,0000,0000,0000,,do którego przywiązywaliśmy dużą wagę.
Dialogue: 0,0:04:30.00,0:04:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie jest to temat o którym dowiedzielibyście się
Dialogue: 0,0:04:32.00,0:04:34.00,Default,,0000,0000,0000,,gdybyście zapytali współczesnego kosmologa,
Dialogue: 0,0:04:34.00,0:04:36.00,Default,,0000,0000,0000,,"Jakie problemy chcecie rozwiązać ?"
Dialogue: 0,0:04:36.00,0:04:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Jedną z osób, które zrozumiały, że jest to problem,
Dialogue: 0,0:04:38.00,0:04:40.00,Default,,0000,0000,0000,,był Richard Feynman.
Dialogue: 0,0:04:40.00,0:04:42.00,Default,,0000,0000,0000,,50 lat temu zaprezentował kilka różnych serii wykładów.
Dialogue: 0,0:04:42.00,0:04:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Jego wykłady popularnonaukowe
Dialogue: 0,0:04:44.00,0:04:46.00,Default,,0000,0000,0000,,zebrano w książce "Charakter praw fizycznych"
Dialogue: 0,0:04:46.00,0:04:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Wykłady dla studentów Caltech
Dialogue: 0,0:04:48.00,0:04:50.00,Default,,0000,0000,0000,,zebrano w "Feynmana wykłady z fizyki"
Dialogue: 0,0:04:50.00,0:04:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Wykłady dla absolwentów Caltech
Dialogue: 0,0:04:52.00,0:04:54.00,Default,,0000,0000,0000,,zebrano w "Wykłady z grawitacji "
Dialogue: 0,0:04:54.00,0:04:57.00,Default,,0000,0000,0000,,W każdej z tych książek
Dialogue: 0,0:04:57.00,0:04:59.00,Default,,0000,0000,0000,,podkreślał zagadkę
Dialogue: 0,0:04:59.00,0:05:02.00,Default,,0000,0000,0000,,dlaczego wszechświat na początku miał tak niską entropię?
Dialogue: 0,0:05:02.00,0:05:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Mówił -- nie odtworzę jego akcentu --
Dialogue: 0,0:05:04.00,0:05:07.00,Default,,0000,0000,0000,,"Z jakichś powodów wszechświat w pewnym momencie
Dialogue: 0,0:05:07.00,0:05:10.00,Default,,0000,0000,0000,,miał bardzo niską entropię, jak na swoją zawartość energii,
Dialogue: 0,0:05:10.00,0:05:12.00,Default,,0000,0000,0000,,i od tego czasu entropia się zwiększyła.
Dialogue: 0,0:05:12.00,0:05:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Strzałka czasu nie zostanie w pełni zrozumiana
Dialogue: 0,0:05:15.00,0:05:18.00,Default,,0000,0000,0000,,dopóki tajemnica początków historii wszechświata
Dialogue: 0,0:05:18.00,0:05:20.00,Default,,0000,0000,0000,,nie przejdzie ze sfery spekulacji
Dialogue: 0,0:05:20.00,0:05:22.00,Default,,0000,0000,0000,,do jej zrozumienia."
Dialogue: 0,0:05:22.00,0:05:24.00,Default,,0000,0000,0000,,To nasze zadanie.
Dialogue: 0,0:05:24.00,0:05:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Chcemy wiedzieć -- minęło już 50 lat, myślicie pewnie
Dialogue: 0,0:05:26.00,0:05:28.00,Default,,0000,0000,0000,,"Na pewno już to rozgryźliśmy."
Dialogue: 0,0:05:28.00,0:05:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie prawda, nie rozgryźliśmy tego do dziś.
Dialogue: 0,0:05:30.00,0:05:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Jest raczej gorzej,
Dialogue: 0,0:05:32.00,0:05:34.00,Default,,0000,0000,0000,,niż lepiej, ponieważ
Dialogue: 0,0:05:34.00,0:05:36.00,Default,,0000,0000,0000,,w 1998r.
Dialogue: 0,0:05:36.00,0:05:39.00,Default,,0000,0000,0000,,odkryliśmy kluczowy fakt, którego wcześniej nie byliśmy świadomi.
Dialogue: 0,0:05:39.00,0:05:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Odkryliśmy, że przyspiesza.
Dialogue: 0,0:05:41.00,0:05:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Wszechświat nie tylko się rozszerza.
Dialogue: 0,0:05:43.00,0:05:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Patrząc na galaktyki widzimy, że się oddalają.
Dialogue: 0,0:05:45.00,0:05:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Gdybyśmy wrócili są miliard lat, zobaczylibyśmy
Dialogue: 0,0:05:47.00,0:05:50.00,Default,,0000,0000,0000,,że oddalają się jeszcze szybciej.
Dialogue: 0,0:05:50.00,0:05:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Poszczególne galaktyki przyspieszają coraz szybciej.
Dialogue: 0,0:05:53.00,0:05:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Mówimy, że wszechświat przyspiesza.
Dialogue: 0,0:05:55.00,0:05:57.00,Default,,0000,0000,0000,,W przeciwieństwie do niskiej entropii wczesnego wszechświata,
Dialogue: 0,0:05:57.00,0:05:59.00,Default,,0000,0000,0000,,mimo, że nie mamy jasnej odpowiedzi czemu tak jest
Dialogue: 0,0:05:59.00,0:06:01.00,Default,,0000,0000,0000,,mamy przynajmniej dobrą teorię, która może to wyjaśnić.
Dialogue: 0,0:06:01.00,0:06:03.00,Default,,0000,0000,0000,,jeżeli jest poprawna --
Dialogue: 0,0:06:03.00,0:06:05.00,Default,,0000,0000,0000,,to teoria ciemnej energii.
Dialogue: 0,0:06:05.00,0:06:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Opiera się na pomyśle, że pusta przestrzeń ma swoją energię.
Dialogue: 0,0:06:08.00,0:06:11.00,Default,,0000,0000,0000,,W każdym centymetrze sześciennym przestrzeni,
Dialogue: 0,0:06:11.00,0:06:13.00,Default,,0000,0000,0000,,czy jest on pusty czy też nie,
Dialogue: 0,0:06:13.00,0:06:15.00,Default,,0000,0000,0000,,czy zawiera cząsteczki, materię, promieniowanie, czy cokolwiek innego
Dialogue: 0,0:06:15.00,0:06:18.00,Default,,0000,0000,0000,,jest w nim zawsze energia, nawet w samej przestrzeni.
Dialogue: 0,0:06:18.00,0:06:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Ta energia, według Einsteina,
Dialogue: 0,0:06:20.00,0:06:23.00,Default,,0000,0000,0000,,wywiera nacisk na wszechświat.
Dialogue: 0,0:06:23.00,0:06:25.00,Default,,0000,0000,0000,,To ciągły impuls,
Dialogue: 0,0:06:25.00,0:06:27.00,Default,,0000,0000,0000,,który odsunął od siebie galaktyki.
Dialogue: 0,0:06:27.00,0:06:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Ciemna energia, w przeciwieństwie do materii czy promieniowania
Dialogue: 0,0:06:30.00,0:06:33.00,Default,,0000,0000,0000,,nie rozcieńcza się w miarę rozszerzania wszechświata.
Dialogue: 0,0:06:33.00,0:06:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Ilość energii w każdym centymetrze sześciennym
Dialogue: 0,0:06:35.00,0:06:37.00,Default,,0000,0000,0000,,pozostaje taka sama,
Dialogue: 0,0:06:37.00,0:06:39.00,Default,,0000,0000,0000,,nawet gdy wszechświat się powiększa.
Dialogue: 0,0:06:39.00,0:06:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Ma to zasadniczy wpływ
Dialogue: 0,0:06:42.00,0:06:45.00,Default,,0000,0000,0000,,na to, czym stanie się wszechświat w przyszłości.
Dialogue: 0,0:06:45.00,0:06:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Po pierwsze, wszechświat będzie się rozszerzał wiecznie.
Dialogue: 0,0:06:47.00,0:06:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Gdy byłem w waszym wieku,
Dialogue: 0,0:06:49.00,0:06:51.00,Default,,0000,0000,0000,,nie wiedzieliśmy, co się stanie z wszechświatem.
Dialogue: 0,0:06:51.00,0:06:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Niektórzy uważali, że w przyszłości wszechświat zacznie się kurczyć.
Dialogue: 0,0:06:54.00,0:06:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Einstein popierał taki scenariusz.
Dialogue: 0,0:06:56.00,0:06:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Jednak jeżeli istnieje ciemna energia, która się nie rozprasza,
Dialogue: 0,0:06:59.00,0:07:02.00,Default,,0000,0000,0000,,wszechświat będzie się po prostu rozszerzał na wieki wieków.
Dialogue: 0,0:07:02.00,0:07:04.00,Default,,0000,0000,0000,,14 miliardów lat przeszłości,
Dialogue: 0,0:07:04.00,0:07:06.00,Default,,0000,0000,0000,,100 miliardów psich lat,
Dialogue: 0,0:07:06.00,0:07:09.00,Default,,0000,0000,0000,,ale nieskończona liczba lat w przyszłość.
Dialogue: 0,0:07:09.00,0:07:12.00,Default,,0000,0000,0000,,W rzeczywistości jednak
Dialogue: 0,0:07:12.00,0:07:14.00,Default,,0000,0000,0000,,obserwujemy ograniczoną przestrzeń.
Dialogue: 0,0:07:14.00,0:07:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Przestrzeń może być ograniczona lub nie,
Dialogue: 0,0:07:16.00,0:07:18.00,Default,,0000,0000,0000,,ale ponieważ wszechświat przyspiesza,
Dialogue: 0,0:07:18.00,0:07:20.00,Default,,0000,0000,0000,,to są części, których nie możemy zobaczyć.
Dialogue: 0,0:07:20.00,0:07:22.00,Default,,0000,0000,0000,,i nigdy nie zobaczymy.
Dialogue: 0,0:07:22.00,0:07:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Mamy dostęp do ograniczonej części przestrzeni,
Dialogue: 0,0:07:24.00,0:07:26.00,Default,,0000,0000,0000,,otoczonej horyzontem.
Dialogue: 0,0:07:26.00,0:07:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Nawet jeśli czas biegnie w nieskończoność
Dialogue: 0,0:07:28.00,0:07:30.00,Default,,0000,0000,0000,,przestrzeń jest dla nas ograniczona.
Dialogue: 0,0:07:30.00,0:07:33.00,Default,,0000,0000,0000,,W końcu, pusta przestrzeń ma temperaturę.
Dialogue: 0,0:07:33.00,0:07:35.00,Default,,0000,0000,0000,,W latach 70-tych Stephen Hawking dowiódł
Dialogue: 0,0:07:35.00,0:07:37.00,Default,,0000,0000,0000,,że czarna dziura, mimo że sądzimy, że jest czarna,
Dialogue: 0,0:07:37.00,0:07:39.00,Default,,0000,0000,0000,,w rzeczywistości promieniuje,
Dialogue: 0,0:07:39.00,0:07:41.00,Default,,0000,0000,0000,,jeżeli uwzględnimy mechanikę kwantową.
Dialogue: 0,0:07:41.00,0:07:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Zakrzywienie czasoprzestrzeni w pobliżu czarnej dziury
Dialogue: 0,0:07:44.00,0:07:47.00,Default,,0000,0000,0000,,wywołuje fluktuacje na poziomie mechaniki kwantowej
Dialogue: 0,0:07:47.00,0:07:49.00,Default,,0000,0000,0000,,i czarna dziura promieniuje.
Dialogue: 0,0:07:49.00,0:07:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Bardzo podobne obliczenia Hawkinga i Gary'ego Gibonsa
Dialogue: 0,0:07:52.00,0:07:55.00,Default,,0000,0000,0000,,pokazały, że jeśli pustą przestrzeń wypełnia ciemna energia,
Dialogue: 0,0:07:55.00,0:07:58.00,Default,,0000,0000,0000,,to cały wszechświat promieniuje.
Dialogue: 0,0:07:58.00,0:08:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Energia pustej przestrzeni
Dialogue: 0,0:08:00.00,0:08:02.00,Default,,0000,0000,0000,,wywołuje kwantowe fluktuacje.
Dialogue: 0,0:08:02.00,0:08:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Mimo, że wszechświat będzie trwał wiecznie,
Dialogue: 0,0:08:04.00,0:08:07.00,Default,,0000,0000,0000,,a zwykła materia i promieniowanie będą się rozpraszały,
Dialogue: 0,0:08:07.00,0:08:09.00,Default,,0000,0000,0000,,zawsze będzie trochę promieniowania
Dialogue: 0,0:08:09.00,0:08:11.00,Default,,0000,0000,0000,,i fluktuacji termicznych,
Dialogue: 0,0:08:11.00,0:08:13.00,Default,,0000,0000,0000,,nawet w pustej przestrzeni.
Dialogue: 0,0:08:13.00,0:08:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Oznacza to,
Dialogue: 0,0:08:15.00,0:08:17.00,Default,,0000,0000,0000,,że wszechświat jest jak pojemnik z gazem,
Dialogue: 0,0:08:17.00,0:08:19.00,Default,,0000,0000,0000,,istniejący wiecznie.
Dialogue: 0,0:08:19.00,0:08:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Co z tego dla nas wynika ?
Dialogue: 0,0:08:21.00,0:08:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Skutki były analizowane przez Boltzmanna w XIX wieku.
Dialogue: 0,0:08:24.00,0:08:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Stwierdził: entropia się zwiększa
Dialogue: 0,0:08:27.00,0:08:29.00,Default,,0000,0000,0000,,bo jest znacznie więcej sposobów ułożenia
Dialogue: 0,0:08:29.00,0:08:32.00,Default,,0000,0000,0000,,dla wszechświata z dużą entropią niż niską.
Dialogue: 0,0:08:32.00,0:08:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Ale jest to stwierdzenie probabilistyczne.
Dialogue: 0,0:08:35.00,0:08:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Prawdopodobnie będzie się zwiększała
Dialogue: 0,0:08:37.00,0:08:39.00,Default,,0000,0000,0000,,i prawdopodobieństwo jest ogromne.
Dialogue: 0,0:08:39.00,0:08:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie musimy się obawiać, że powietrze w tej sali
Dialogue: 0,0:08:41.00,0:08:45.00,Default,,0000,0000,0000,,zbierze się w jednym miejscu i nas udusi.
Dialogue: 0,0:08:45.00,0:08:47.00,Default,,0000,0000,0000,,To bardzo mało prawdopodobne.
Dialogue: 0,0:08:47.00,0:08:49.00,Default,,0000,0000,0000,,O ile nie zamkną drzwi
Dialogue: 0,0:08:49.00,0:08:51.00,Default,,0000,0000,0000,,i nie będą nas tu trzymać wiecznie,
Dialogue: 0,0:08:51.00,0:08:53.00,Default,,0000,0000,0000,,to się nie to zdarzy.
Dialogue: 0,0:08:53.00,0:08:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Wszystko co jest możliwe,
Dialogue: 0,0:08:55.00,0:08:58.00,Default,,0000,0000,0000,,każde ułożenie, które mogą przyjąć cząsteczki w tej sali
Dialogue: 0,0:08:58.00,0:09:00.00,Default,,0000,0000,0000,,kiedyś się wydarzy.
Dialogue: 0,0:09:00.00,0:09:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Boltzman mówi - zacznijmy od wszechświata
Dialogue: 0,0:09:03.00,0:09:05.00,Default,,0000,0000,0000,,który był w termicznej równowadze.
Dialogue: 0,0:09:05.00,0:09:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie wiedział o Wielkiego Wybuchu ani o rozszerzaniu się wszechświata.
Dialogue: 0,0:09:08.00,0:09:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Sądził, że czas i przestrzeń zostały opisane przez Izaaka Newtona --
Dialogue: 0,0:09:11.00,0:09:13.00,Default,,0000,0000,0000,,były niezmienne; były takie od zawsze.
Dialogue: 0,0:09:13.00,0:09:15.00,Default,,0000,0000,0000,,W jego naturalnym wszechświecie
Dialogue: 0,0:09:15.00,0:09:18.00,Default,,0000,0000,0000,,cząsteczki powietrza były wszędzie rozproszone równomiernie --
Dialogue: 0,0:09:18.00,0:09:20.00,Default,,0000,0000,0000,,uniwersalne cząsteczki.
Dialogue: 0,0:09:20.00,0:09:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Boltzmann wiedział, że jeżeli będziemy czekać odpowiednio długo,
Dialogue: 0,0:09:23.00,0:09:26.00,Default,,0000,0000,0000,,losowe ruchy tych cząsteczek
Dialogue: 0,0:09:26.00,0:09:28.00,Default,,0000,0000,0000,,ustawią je czasami
Dialogue: 0,0:09:28.00,0:09:30.00,Default,,0000,0000,0000,,w konfiguracjach o niskiej entropii.
Dialogue: 0,0:09:30.00,0:09:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Potem, zgodnie z naturą rzeczy,
Dialogue: 0,0:09:32.00,0:09:34.00,Default,,0000,0000,0000,,z powrotem się rozproszą.
Dialogue: 0,0:09:34.00,0:09:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie jest tak, że entropia musi zawsze rosnąć --
Dialogue: 0,0:09:36.00,0:09:39.00,Default,,0000,0000,0000,,mogą powstać stany o niższej entropii,
Dialogue: 0,0:09:39.00,0:09:41.00,Default,,0000,0000,0000,,sytuacje bardziej ułożone.
Dialogue: 0,0:09:41.00,0:09:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli tak jest,
Dialogue: 0,0:09:43.00,0:09:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Boltzmann dochodzi do odkrycia
Dialogue: 0,0:09:45.00,0:09:47.00,Default,,0000,0000,0000,,dwóch bardzo nowoczesnych teorii --
Dialogue: 0,0:09:47.00,0:09:50.00,Default,,0000,0000,0000,,wieloświata i zasady antropicznej.
Dialogue: 0,0:09:50.00,0:09:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Mówi ona, że w stanie równowagi termicznej
Dialogue: 0,0:09:52.00,0:09:54.00,Default,,0000,0000,0000,,nie możemy żyć.
Dialogue: 0,0:09:54.00,0:09:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Pamiętajcie, życie zależy od strzałki czasu.
Dialogue: 0,0:09:57.00,0:09:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie moglibyśmy przetwarzać informacji,
Dialogue: 0,0:09:59.00,0:10:01.00,Default,,0000,0000,0000,,trawić, poruszać się ani rozmawiać,
Dialogue: 0,0:10:01.00,0:10:03.00,Default,,0000,0000,0000,,gdybyśmy żyli w równowadze termicznej.
Dialogue: 0,0:10:03.00,0:10:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli wyobrazicie sobie bardzo duży wszechświat,
Dialogue: 0,0:10:05.00,0:10:07.00,Default,,0000,0000,0000,,nieskończenie wielki,
Dialogue: 0,0:10:07.00,0:10:09.00,Default,,0000,0000,0000,,z losowo wpadającymi na siebie cząsteczkami,
Dialogue: 0,0:10:09.00,0:10:12.00,Default,,0000,0000,0000,,będą tam czasami niewielkie zaburzenia i stany niższej entropii,
Dialogue: 0,0:10:12.00,0:10:14.00,Default,,0000,0000,0000,,które później zanikną.
Dialogue: 0,0:10:14.00,0:10:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Ale będą również duże fluktuacje.
Dialogue: 0,0:10:16.00,0:10:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Zdarza się, że wytworzą planetę,
Dialogue: 0,0:10:18.00,0:10:20.00,Default,,0000,0000,0000,,gwiazdę, lub galaktykę.
Dialogue: 0,0:10:20.00,0:10:22.00,Default,,0000,0000,0000,,albo sto miliardów galaktyk.
Dialogue: 0,0:10:22.00,0:10:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Boltzmann mówi,
Dialogue: 0,0:10:24.00,0:10:27.00,Default,,0000,0000,0000,,że żyjemy w części wieloświata,
Dialogue: 0,0:10:27.00,0:10:30.00,Default,,0000,0000,0000,,w części tego nieskończenie wielkiego zbioru poruszających się cząsteczek,
Dialogue: 0,0:10:30.00,0:10:32.00,Default,,0000,0000,0000,,gdzie życie jest możliwe.
Dialogue: 0,0:10:32.00,0:10:34.00,Default,,0000,0000,0000,,To miejsce, gdzie entropia jest niska.
Dialogue: 0,0:10:34.00,0:10:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Może nasz wszechświat to tylko jedno z tych zaburzeń,
Dialogue: 0,0:10:37.00,0:10:39.00,Default,,0000,0000,0000,,które zdarza się od czasu do czasu.
Dialogue: 0,0:10:39.00,0:10:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Jako zadanie domowe
Dialogue: 0,0:10:41.00,0:10:43.00,Default,,0000,0000,0000,,pomyślcie nad tym, zastanówcie się, co to oznacza.
Dialogue: 0,0:10:43.00,0:10:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Carl Segan powiedział kiedyś słynne zdanie
Dialogue: 0,0:10:45.00,0:10:47.00,Default,,0000,0000,0000,,"aby zrobić szarlotkę
Dialogue: 0,0:10:47.00,0:10:50.00,Default,,0000,0000,0000,,trzeba najpierw wymyślić wszechświat".
Dialogue: 0,0:10:50.00,0:10:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Ale nie miał racji.
Dialogue: 0,0:10:52.00,0:10:55.00,Default,,0000,0000,0000,,W scenariuszu Boltzmanna, gdybyście chcieli zrobić szarlotkę,
Dialogue: 0,0:10:55.00,0:10:58.00,Default,,0000,0000,0000,,wystarczyłoby poczekać aż przypadkowy układ atomów
Dialogue: 0,0:10:58.00,0:11:00.00,Default,,0000,0000,0000,,stworzy szarlotkę.
Dialogue: 0,0:11:00.00,0:11:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Będzie się to zdarzało znacznie częściej
Dialogue: 0,0:11:02.00,0:11:04.00,Default,,0000,0000,0000,,niż przypadkowe układy atomów
Dialogue: 0,0:11:04.00,0:11:06.00,Default,,0000,0000,0000,,tworzące sad jabłkowy
Dialogue: 0,0:11:06.00,0:11:08.00,Default,,0000,0000,0000,,trochę cukru i piekarnik,
Dialogue: 0,0:11:08.00,0:11:10.00,Default,,0000,0000,0000,,i robiące wam szarlotkę.
Dialogue: 0,0:11:10.00,0:11:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Ten scenariusz tworzy przewidywania.
Dialogue: 0,0:11:13.00,0:11:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Przewiduje,
Dialogue: 0,0:11:15.00,0:11:18.00,Default,,0000,0000,0000,,że zaburzenia, które nas tworzą są minimalne.
Dialogue: 0,0:11:18.00,0:11:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Nawet, jeżeli wyobrazicie sobie, że sala w której teraz jesteśmy
Dialogue: 0,0:11:21.00,0:11:23.00,Default,,0000,0000,0000,,istnieje naprawdę i my razem z nią,
Dialogue: 0,0:11:23.00,0:11:25.00,Default,,0000,0000,0000,,i mamy nie tylko nasze wspomnienia,
Dialogue: 0,0:11:25.00,0:11:27.00,Default,,0000,0000,0000,,ale również wrażenie, że na zewnątrz jest coś,
Dialogue: 0,0:11:27.00,0:11:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Caltech, Stany Zjednoczone i Galaktyka Mlecznej Drogi,
Dialogue: 0,0:11:31.00,0:11:34.00,Default,,0000,0000,0000,,łatwiej jest, by te wrażenia powstały z losowego zaburzenia w naszych mózgach
Dialogue: 0,0:11:34.00,0:11:36.00,Default,,0000,0000,0000,,niż gdyby rzeczywiście zaistniały jako losowe zaburzenie,
Dialogue: 0,0:11:36.00,0:11:39.00,Default,,0000,0000,0000,,tworząc Caltech, Stany Zjednoczone i galaktykę.
Dialogue: 0,0:11:39.00,0:11:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Dobra wiadomość jest taka,
Dialogue: 0,0:11:41.00,0:11:44.00,Default,,0000,0000,0000,,że ten scenariusz nie działa; nie jest prawidłowy.
Dialogue: 0,0:11:44.00,0:11:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Przewiduje on, że powinniśmy być minimalnym zaburzeniem.
Dialogue: 0,0:11:47.00,0:11:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Nawet gdyby pominąć naszą galaktykę,
Dialogue: 0,0:11:49.00,0:11:51.00,Default,,0000,0000,0000,,nie powstałoby 100 miliardów innych galaktyk.
Dialogue: 0,0:11:51.00,0:11:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Feynmann również to rozumiał.
Dialogue: 0,0:11:53.00,0:11:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Feynman powiedział, "z hipotezy, że świat jest zaburzeniem,
Dialogue: 0,0:11:57.00,0:11:59.00,Default,,0000,0000,0000,,wynika tylko tyle, że jeżeli spojrzymy na część świata,
Dialogue: 0,0:11:59.00,0:12:01.00,Default,,0000,0000,0000,,której nie widzieliśmy wcześniej,
Dialogue: 0,0:12:01.00,0:12:03.00,Default,,0000,0000,0000,,zobaczymy chaos, w przeciwieństwie do tego na co patrzyliśmy wcześniej --
Dialogue: 0,0:12:03.00,0:12:05.00,Default,,0000,0000,0000,,zobaczymy wysoką entropię.
Dialogue: 0,0:12:05.00,0:12:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Gdyby nasz porządek wynikał z zaburzenia,
Dialogue: 0,0:12:07.00,0:12:09.00,Default,,0000,0000,0000,,nie spodziewalibyśmy się zobaczyć porządku gdziekolwiek indziej.
Dialogue: 0,0:12:09.00,0:12:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Wniosek: wszechświat nie jest zaburzeniem."
Dialogue: 0,0:12:13.00,0:12:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Zgoda. Pytanie brzmi, jaka jest właściwa odpowiedź?
Dialogue: 0,0:12:16.00,0:12:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli wszechświat nie jest zaburzeniem,
Dialogue: 0,0:12:18.00,0:12:21.00,Default,,0000,0000,0000,,czemu wczesny wszechświat miał niską entropię?
Dialogue: 0,0:12:21.00,0:12:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Chętnie podałbym wam odpowiedź, ale kończy mi się czas.
Dialogue: 0,0:12:24.00,0:12:26.00,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:12:26.00,0:12:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Oto wszechświat o którym opowiadamy
Dialogue: 0,0:12:28.00,0:12:30.00,Default,,0000,0000,0000,,w porównaniu do prawdziwego.
Dialogue: 0,0:12:30.00,0:12:32.00,Default,,0000,0000,0000,,- porównanie na obrazku.
Dialogue: 0,0:12:32.00,0:12:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Wszechświat rozszerza się od ok. 10 miliardów lat.
Dialogue: 0,0:12:34.00,0:12:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Stygnie.
Dialogue: 0,0:12:36.00,0:12:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Ale wiemy już znacznie więcej na temat jego przyszłości,
Dialogue: 0,0:12:38.00,0:12:40.00,Default,,0000,0000,0000,,aby móc powiedzieć więcej.
Dialogue: 0,0:12:40.00,0:12:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli ciemna energia istnieje wokoło,
Dialogue: 0,0:12:42.00,0:12:45.00,Default,,0000,0000,0000,,gwiazdy zużyją swoje paliwo nuklearne i zgasną.
Dialogue: 0,0:12:45.00,0:12:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Zapadną się w czarne dziury.
Dialogue: 0,0:12:47.00,0:12:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Będziemy żyć we wszechświecie,
Dialogue: 0,0:12:49.00,0:12:51.00,Default,,0000,0000,0000,,w którym nie będzie nic poza czarnymi dziurami.
Dialogue: 0,0:12:51.00,0:12:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Taki wszechświat będzie trwał od 10 do 100 miliardów lat --
Dialogue: 0,0:12:55.00,0:12:57.00,Default,,0000,0000,0000,,znacznie dłużej, niż przeżył nasz mały wszechświat.
Dialogue: 0,0:12:57.00,0:12:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Przyszłość będzie znacznie dłuższa niż przeszłość.
Dialogue: 0,0:12:59.00,0:13:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Jednak czarne dziury nie będą istnieć wiecznie.
Dialogue: 0,0:13:01.00,0:13:03.00,Default,,0000,0000,0000,,W końcu wyparują,
Dialogue: 0,0:13:03.00,0:13:05.00,Default,,0000,0000,0000,,i nie zostanie nic poza pustą przestrzenią.
Dialogue: 0,0:13:05.00,0:13:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Ta pusta przestrzeń będzie trwała wiecznie.
Dialogue: 0,0:13:09.00,0:13:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Jednak, ponieważ pusta przestrzeń promieniuje,
Dialogue: 0,0:13:12.00,0:13:14.00,Default,,0000,0000,0000,,istnieją termiczne fluktuacje,
Dialogue: 0,0:13:14.00,0:13:16.00,Default,,0000,0000,0000,,i pojawiają się
Dialogue: 0,0:13:16.00,0:13:18.00,Default,,0000,0000,0000,,wszystkie możliwe kombinacje
Dialogue: 0,0:13:18.00,0:13:21.00,Default,,0000,0000,0000,,stopni swobody, które mogą istnieć w pustej przestrzeni.
Dialogue: 0,0:13:21.00,0:13:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Mimo, że wszechświat będzie trwał wiecznie,
Dialogue: 0,0:13:23.00,0:13:25.00,Default,,0000,0000,0000,,jest tylko skończona liczba zdarzeń,
Dialogue: 0,0:13:25.00,0:13:27.00,Default,,0000,0000,0000,,które mogą mieć w nim miejsce.
Dialogue: 0,0:13:27.00,0:13:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Wszystkie zdarzą się w okresie równym
Dialogue: 0,0:13:29.00,0:13:32.00,Default,,0000,0000,0000,,10 do potęgi 10 do potęgi 120 lat.
Dialogue: 0,0:13:32.00,0:13:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Teraz dwa pytania dla was.
Dialogue: 0,0:13:34.00,0:13:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Pierwsze: jeżeli wszechświat trwa 10^10^120 lat,
Dialogue: 0,0:13:37.00,0:13:39.00,Default,,0000,0000,0000,,czemu urodziliśmy się
Dialogue: 0,0:13:39.00,0:13:42.00,Default,,0000,0000,0000,,w pierwszych 14 miliardach lat,
Dialogue: 0,0:13:42.00,0:13:45.00,Default,,0000,0000,0000,,w ciepłej, wygodnej poświecie Wielkiego Wybuchu?
Dialogue: 0,0:13:45.00,0:13:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Czemu nie żyjemy w pustej przestrzeni?
Dialogue: 0,0:13:47.00,0:13:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Możecie powiedzieć "Tam nie dałoby się życ",
Dialogue: 0,0:13:49.00,0:13:51.00,Default,,0000,0000,0000,,ale to nie prawda.
Dialogue: 0,0:13:51.00,0:13:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Moglibyście być losowym zaburzeniem wśród nicości.
Dialogue: 0,0:13:53.00,0:13:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Czemu nie jesteście?
Dialogue: 0,0:13:55.00,0:13:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Drugie zadanie domowe.
Dialogue: 0,0:13:58.00,0:14:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Jak powiedziałem, nie znam odpowiedzi.
Dialogue: 0,0:14:00.00,0:14:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Przedstawię wam moją ulubioną teorię.
Dialogue: 0,0:14:02.00,0:14:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Albo tak po prostu jest i nie ma wytłumaczenia.
Dialogue: 0,0:14:05.00,0:14:07.00,Default,,0000,0000,0000,,To brutalny fakt o wszechświecie
Dialogue: 0,0:14:07.00,0:14:10.00,Default,,0000,0000,0000,,który powinniście zaakceptować i nie zadawać pytań.
Dialogue: 0,0:14:11.00,0:14:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Albo Wielki Wybuch
Dialogue: 0,0:14:13.00,0:14:15.00,Default,,0000,0000,0000,,nie jest początkiem wszechświata.
Dialogue: 0,0:14:15.00,0:14:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Całe jajko, jest konfiguracją o niskiej entropii,
Dialogue: 0,0:14:18.00,0:14:20.00,Default,,0000,0000,0000,,a mimo to otwierając lodówkę
Dialogue: 0,0:14:20.00,0:14:22.00,Default,,0000,0000,0000,,nie dziwimy się "No proszę, skąd się wziął
Dialogue: 0,0:14:22.00,0:14:24.00,Default,,0000,0000,0000,,ten układ o niskiej entropii w mojej lodówce."
Dialogue: 0,0:14:24.00,0:14:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Jajko nie jest zamkniętym układem;
Dialogue: 0,0:14:27.00,0:14:29.00,Default,,0000,0000,0000,,pochodzi od kury.
Dialogue: 0,0:14:29.00,0:14:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Może wszechświat pochodzi od wszechkury.
Dialogue: 0,0:14:33.00,0:14:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Może jest coś, to naturalnie,
Dialogue: 0,0:14:35.00,0:14:38.00,Default,,0000,0000,0000,,zgodnie z prawami fizyki wyrasta
Dialogue: 0,0:14:38.00,0:14:40.00,Default,,0000,0000,0000,,tworząc wszechświat taki jak nasz,
Dialogue: 0,0:14:40.00,0:14:42.00,Default,,0000,0000,0000,,z niską entropią.
Dialogue: 0,0:14:42.00,0:14:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Gdyby tak było, zdarzałoby się to wiele razy;
Dialogue: 0,0:14:44.00,0:14:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Bylibyśmy częścią znacznie większego wieloświata.
Dialogue: 0,0:14:47.00,0:14:49.00,Default,,0000,0000,0000,,To moja ulubiona teoria.
Dialogue: 0,0:14:49.00,0:14:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Organizatorzy poprosili mnie, abym zakończył jakąś śmiałą spekulacją.
Dialogue: 0,0:14:52.00,0:14:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Śmiało spekuluję,
Dialogue: 0,0:14:54.00,0:14:57.00,Default,,0000,0000,0000,,że historia potwierdzi moje słowa.
Dialogue: 0,0:14:57.00,0:14:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Za 50 lat
Dialogue: 0,0:14:59.00,0:15:02.00,Default,,0000,0000,0000,,wszystkie moje szalone pomysły będą obowiązywały
Dialogue: 0,0:15:02.00,0:15:05.00,Default,,0000,0000,0000,,przez środowiska naukowe i zewnętrzne.
Dialogue: 0,0:15:05.00,0:15:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Będziemy wierzyli, że nasz mały wszechświat
Dialogue: 0,0:15:07.00,0:15:10.00,Default,,0000,0000,0000,,jest tylko małą częścią znacznie większego wieloświata.
Dialogue: 0,0:15:10.00,0:15:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Zrozumiemy co stało się podczas Wielkiego Wybuchu
Dialogue: 0,0:15:13.00,0:15:15.00,Default,,0000,0000,0000,,zgodnie z teorią
Dialogue: 0,0:15:15.00,0:15:17.00,Default,,0000,0000,0000,,którą potwierdzą obserwacje.
Dialogue: 0,0:15:17.00,0:15:19.00,Default,,0000,0000,0000,,To przepowiednia. Mogę się mylić.
Dialogue: 0,0:15:19.00,0:15:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Jako ludzie zastanawialiśmy się
Dialogue: 0,0:15:21.00,0:15:23.00,Default,,0000,0000,0000,,jaki jest wszechświat,
Dialogue: 0,0:15:23.00,0:15:26.00,Default,,0000,0000,0000,,i czemu taki się stał, przez wiele lat.
Dialogue: 0,0:15:26.00,0:15:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Wspaniale jest pomyśleć, że kiedyś możemy poznać odpowiedź.
Dialogue: 0,0:15:29.00,0:15:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję.
Dialogue: 0,0:15:31.00,0:15:33.00,Default,,0000,0000,0000,,(Oklaski)